Kara Para Aklama Suçu Nedir?
Suç işlenerek kazanılan mal varlığı değerlerinin yurt dışına kaçırılması ya da yasal yollarla elde edilmiş görüntüsü vermek amacıyla çeşitli işlemlere tabi tutulması kara para aklamak olarak adlandırılmaktadır.
Suçtan elde edilen gelirlerin aklanması yani kara para aklama suçu suçla mücadeleyi engellemekte, ekonomik istikrarı da bozmaktadır. Zira kara para aklama suçu sayesinde suç örgütleri güçlenmekte, ekonomik sistem de bundan olumsuz etkilenmektedir. Bunun önüne geçebilmek amacıyla kanun koyucu tarafından kara para aklama suçu ihdas edilmiştir.
Kara para aklama suçu aslında suç delillerini gizleme ve yok etme suçunun özel bir şeklidir. Suçun oluşması için kara paranın yurt dışına çıkarılması ya da aklanmasına yönelik işlemlerin yapılması yeterlidir, kara paranın tedavüle sokulması şart değildir.
Kara para aklama suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 282. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni aşağıdaki şekildedir;
“Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama
Madde 282- (1) (Değişik: 26/6/2009 – 5918/5 md.) Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) (Ek: 26/6/2009 – 5918/5 md.) Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır.
(4) Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(5) Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
6) Bu suç nedeniyle kovuşturma başlamadan önce suç konusu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında bu maddede tanımlanan suç nedeniyle cezaya hükmolunmaz.”
Madde gerekçesi şu şekildedir, “Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerine meşruiyet görüntüsü verilerek ekonomik sisteme sokulması, suç işlemenin kazanç elde etme açısından cazip bir yol olarak görülmesine neden olmaktadır.
Suç işlemek suretiyle veya dolayısıyla elde edilmiş olan ekonomik değerlerin meşruiyet görüntüsü kazandırılarak ekonomik sisteme sokulması, aynı zamanda suç delillerinin değiştirilmesi, gizlenmesi ve dolayısıyla, suçlunun kayrılması sonucunu doğurmaktadır.
Bu düşüncelerle, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin, yurt dışına transfer edilmesi veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek ve meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla çeşitli işlemlere tabi tutulması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Bu suçun konusunu suçtan kaynaklanan malvarlığı değerleri oluşturmaktadır. Bu malvarlığı değerlerinin elde edildiği suçun türü veya mahiyeti önemli değildir. Önemli olan, bu suçun konusunu oluşturan ekonomik değerlerin, başka bir suçun işlenmesi suretiyle veya dolayısıyla elde edilmiş olmasıdır.
Söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suç olarak tanımlanmıştır. Birinci seçimlik hareket, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin yurt dışına transfer edilmesidir. Bu seçimlik hareketin gerçekleştirilişi sırasında, yurt dışına transfer edilen malvarlığı değerlerinin suçtan elde edilmiş olduğunun bilinmesi gerekir. Başka bir deyişle, bu seçimlik hareket açısından kastın varlığı yeterlidir.
İkinci seçimlik hareket ise, serbest hareket olarak belirlenmiştir. Bu hareketler açısından önemli olan, bunların gerçekleştirilişi sırasında güdülen amaçtır. Başka bir deyişle, suçtan elde edilen malvarlığı değerlerinin, gayrimeşru kaynağını gizlemek ve meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla çeşitli işlemlere tabi tutulması gerekir. Bu işlemler, değişik şekillerde gerçekleşebilir. Örneğin, yurt dışında işlenmiş olan bir suçtan kaynaklanan gelirin, meşru yolla elde edilmiş bir para görüntüsüyle yabancı sermayeyi teşvik mevzuatı çerçevesinde ülkeye sokulması hâlinde de bu suçun oluştuğunu kabul etmek gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında bu suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâli düzenlenmiştir. Buna göre, söz konusu suçun kamu görevlisi tarafından görevini yaparken ve görevinin sağladığı kolaylıktan yararlanarak ya da belli bir meslek sahibi kişi tarafından mesleğinin icrası sırasında ve sağladığı kolaylıktan yararlanarak işlenmesi hâlinde, ceza artırılacaktır.
Üçüncü fıkrada, bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın belli oranda artırılması öngörülmüştür. Ancak, belirtilmelidir ki, bu suçtan dolayı verilecek artırılmış ceza, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı ayrıca cezalandırılmaya engel teşkil etmemektedir.
Dördüncü fıkraya göre, bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacaktır.
Maddenin beşinci fıkrasında bu suçla ilgili etkin pişmanlık hükmüne yer verilmiştir. Buna göre, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini gizleme nedeniyle kovuşturma başlamadan önce, bu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında bu suç nedeniyle cezaya hükmolunmayacaktır.”
Kara Para Aklama Suçunun Unsurları Nelerdir?
Kara para aklama suçunun faili herkes olabilir ancak TCK m. 282/3’te bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi nitelikli hal olarak düzenlenmiş ve ceza artırım sebebi olarak öngörülmüştür. Tüzel kişiler bu suçun faili olamaz ancak TCK m. 282/5’te bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı düzenlenmiştir.
Suçun mağduru somut ve gerçek bir kişi olmayıp, toplum ve toplumdaki bireylerdir.
Suçun manevi unsuru kasttır ve bu suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir.
TCK m. 282/1. fıkradaki suçun yurt dışına kaçırma eylemi ile işlenmesi için genel kast yeterli iken bu fıkradaki diğer seçimlik hareketler bakımından gizleme ve aklama maksadı ile işlemeye yönelik özel kast gerekir.
TCK m. 282/2. fıkradaki suçun manevi unsurunun varlığı için failin suça konu değerlerin suçtan kaynaklandığını bilmesi, yani bunların bir suçtan elde edildiğini ve meşrulaştırılmak için işlemlerden geçirildiğini ya da yurt dışına çıkarıldığını bilmesi ve buna göre hareket etmiş olması gerekir.
TCK m. 282’ye göre kara para aklama suçunun maddi unsuru malvarlığı değerlerinin yurt dışına çıkarılması; mal varlığı değerlerinin yasa dışı kaynağını gizleme amacıyla bazı işlemlere tabi tutulması veya mal varlığı değerlerinin yasal bir yolla elde edildiği kanaatini oluşturma amacıyla çeşitli işlemlere tabi tutulmasıdır. Bu suçun oluşması için kara paranın elde edilmesini sağlayan bir öncül suç bulunmalı ve fail de bu suçtan kaynaklanan mal varlığı değerini aklamak amacını gütmelidir.
Hesabımdan Kara Para Aklanırsa Ne Olur?
Hesabınızdan kara para aklanması halinde yasal olarak TCK m. 282’de düzenlenen kara para aklama suçu nedeniyle adli soruşturma ve kovuşturmaya maruz kalabilir hatta cezai yaptırıma çarptırılabilirsiniz. Bu nedenle kaynağını bilmediğiniz paranın hesabınıza yatırılmasına müsaade etmemeniz gerekir. Aksi halde banka hesabı kullandırma suretiyle kara para aklama kastınızın bulunmadığını, kara para aklama suçunun faili ile aranızdaki tanışıklıktan dolayı duyduğunuz güvenle hesap ve kart bilgilerinizi paylaştığınızı ispat etmek zorunda kalırsınız. Zira günümüzde belli bir pay karşılığında kara para aklanmasını sağlamak amacıyla banka hesabı kullandırmak oldukça yaygın olduğundan banka hesabınızı maddi bir çıkar olmaksızın ve kara para aklama kastı bulunmadan kullandırdığınızı kanıtlamanız oldukça güçtür. Bunu kanıtlayamamanız halinde kara para aklama suçundan mahkumiyet almanız gündeme gelir.
Eğer kara para aklama suçunun faili ile aranızdaki tanışıklıktan dolayı duyduğunuz güvenle ve karşılıksız olarak hesap ve kart bilgilerinizi paylaştığınızı kanıtlayabilirseniz, kara para aklama suçundan beraat edebilirsiniz. Bunun için tanık delili, sizin gibi başka mağdurların da bulunduğuna dair deliller, hesabınızı kullanan kişi ile aranızda güven ilişkisi bulunduğuna ve banka hesabınızı herhangi bir pay almaksızın kullandırdığınıza dair deliller sunmalısınız. ( Y 11. CD 04.06.2024 T, 2021/16966 E., 2024/7470 K.)
Kara Para Aklama Suçu Şikayete Bağlı Mıdır Ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
Kara para aklama suçunun takibi şikayete bağlı değildir. Bu nedenle suçtan herhangi bir şekilde haberdar olan savcılık re’sen soruşturma başlatıp gerekli olması halinde kamu davasını açacaktır. Bu suçun kovuşturulmasında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Kara Para Aklama Suçunun Cezai Yaptırımları Nelerdir?
TCK m. 282/1. fıkra uyarınca alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
TCK m. 282/2. fıkraya göre ise birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK m. 282/3. fıkraya göre bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır.
TCK m. 283/4. fıkraya göre bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
TCK m. 282/5’e göre bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
TCK m. 282/6. fıkrada etkin pişmanlık düzenlenmiş olup, bu fıkra uyarınca, suç nedeniyle kovuşturma başlamadan önce suç konusu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında bu maddede tanımlanan suç nedeniyle cezaya hükmolunmaz.
KARA PARA AKLAMA SUÇU İLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI
Sanığın kara para aklama suçunun faili ile tanışıklığından dolayı duyduğu güvenle hesap ve kart bilgilerini paylaştığının anlaşılması halinde kara para aklama suçundan beraat verilmelidir
Sanık …’in, sanık …’i komşusu olduğu ve aynı iş yerinde çalıştıkları için tanıdığını, kendisine para geleceğini ancak kartının iptal olduğunu söyleyince güvendiği için hesap numarasını verdiğini ve hesabına gelen paradan pay almadığını savunması; sanık …’in sanık … dışında tanıdığı kişilerden de benzer bahanelerle hesap ve kart bilgilerini aldığının ve bu kişiler gibi sanık …’in de …’le tanışıklığından dolayı duydukları güvenle hesap ve kart bilgilerini paylaştığının anlaşılması karşısında, sanığın diğer sanıkların eylemlerine iştirak ettiğine dair cezalandırılmasına yeterli kesin, inandırıcı ve her türlü şüpheden uzak delil bulunmadığı gözetilmeden, beraati yerine mahkûmiyetine hükmedilmesi bozma nedenidir. ( Y 11. CD 04.06.2024 T, 2021/16966 E., 2024/7470 K.)
