Ceza yargılaması bir kamu davasıdır. Cumhuriyet savcısı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Md. 160-161 kapsamında KAMU ADINA suça el koymak ve soruşturma işlemlerine başlamakla görevlidir.

Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir (CMK Md .158/1-2).

Soruşturma işlemleri 5271 sayılı CMK, Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği, Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği, Adlî Kolluk Yönetmeliği vb. mevzuat çerçevesinde yürütülür.

Ceza davasının yargılama süreci; “Soruşturma” ve “Kovuşturma” olarak iki evreden oluşur,

Suç isnadı sebebiyle soruşturmaya konu olan kişi, İddianame kabul edilinceye kadar “ŞÜPHELİ” olarak kabul edilir ve İddianame’nin kabulüyle “SANIK” sıfatını kazanır.

Soruşturma Evresi

Suç şüphesinin öğrenilmesi ve olaya yetkili mercilerce el konulmasından  İddianame düzenlenip kabul edilinceye kadar geçen evredir.

Soruşturma süreci, Cumhuriyet savcısının emri altındaki adli kolluk tarafından yürütülür.

2559 sayılı PVSK Md. Ek 6 kapsamında;

• Bir suça ilişkin olarak adlî kolluk; kendisine yapılan sözlü ihbar ve şikâyetleri ve görevi sırasında öğrendiği suça ilişkin bilgileri yazılı hale getirir.
• Edinilen bilgi veya alınan ihbar veya şikâyet üzerine veya kendiliğinden bir suçla karşılaşan kolluk, olay yerinde kişilerin ve toplumun sağlığına, vücut bütünlüğüne veya malvarlığına zarar gelmemesi ve suçun delillerinin kaybolmaması ya da bozulmaması için derhal gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
•  Bir suç işlendiği veya işlenmekte olduğu bilgisini edinen kolluk, olay yerinin korunması, delillerin tespiti, kaybolmaması ya da bozulmaması için acele tedbirleri aldıktan sonra el koyduğu olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri derhal Cumhuriyet savcısına bildirir.

Soruşturma adli kollukça tamamlandıktan ve olay yeri inceleme vb. kolluk işlemleri ile deliller toplandıktan sonra yetkili Cumhuriyet savcısı İddianame tanzim eder ve görevli ve yetkili Ceza Mahkemesine dosyayı sunar.

Soruşturma işlemleri kural olarak GİZLİDİR (CMK Md. 157). Soruşturmanın gizliliğini ihlal TCK Md. 285’te suç olarak düzenlenmiştir.

Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirilir.

Cezayı kaldıran şahsî sebep olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların ya da şahsî cezasızlık sebebinin varlığı halinde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir (CMK Md. 171/1).

Soruşturmayı başlatma ve tamamlama yetkisi Cumhuriyet savcısındadır. Sağlıklı bir yargılama için soruşturma evresinde suça ilişkin, sanığın lehine ve aleyhine olan bütün delillerin toplanmış olması gerekir.

Mahkemece, soruşturma sonucunda hazırlanan ve sunulan İddianame kabul veya reddedilebilir (CMK Md. 174). Mahkemenin 15 günlük inceleme süresi vardır. Bu süre sonunda iade edilmeyen İddianame kabul edilmiş sayılır (CMK Md. 174/3).

Kovuşturma Evresi

İddianamenin kabulüyle başlayan, yargılama sürecini içeren ve hükmün kesinleşmesi ile sona eren evredir.

İddianamenin kabul edilmesiyle Mahkemece “Tensip Zaptı” düzenlenir, duruşma günü verilir ve esas yargılamaya geçilir.

Kast, taksir, olası kast, suçun maddi ve manevi unsurları, etkin pişmanlık, cezanın nitelikli halleri ve ağırlaştırıcı nedenleri, neticesi sebebiyle cezanın ağırlaşması, takdiri indirim nedenleri vb. konular yargılama kapsamında değerlendirilir.

CMK’da bazı suçlarda “seri muhakeme usulü (Md. 250)” ve bazı suçlarda ise “basit yargılama usulü (Md. 251)” öngörülmüştür.

Genel yargılama usulüne göre ilk derece yargılaması, yargılamayı yapan Mahkeme’nin hükmü ve gerekçeli kararın açıklanması ile son bulur.

Sonrasında verilen hükme ilişkin İstinaf Kanun Yoluna Bölge Adliye Mahkemesi ilgili ceza dairesine başvurulabilir (CMK Md. 272).

İstinaf süresi 7 gündür (CMK Md. 273).

İstinaf Mahkemesi hükümlerine karşı da 15 gün içinde Temyiz Kanun Yoluna Yargıtay’a başvurulabilir (CMK Md. 286 ve 291).

Süre hükmün tebliğ edildiği ya da tefhim edildiği günden sonraki gün başlar (CMK Md. 39).

İstinaf ve temyiz için öngörülen süreler, hak düşürücü süreler olup, geçirilmesi halinde verilen mahkumiyet kararları KESİNLEŞİR. Ceza yargılamasında sürelerin takibi müdafinin en önemli görevleri arasında yer alır.

İstinaf ve Temyiz başvurusu yapılması, açıklanan hükmün kesinleşmesini ENGELLER.

İstinaf kanun yolu, usul ve esasa aykırılık hallerinde yapılan bir başvuru olup, bu kapsamda inceleme yapılır.

Temyiz kanun yolu, hukuka aykırılık nedeniyle yapılır ve bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanması “hukuka aykırılık” olarak kabul edilmiştir.

İstinaf ve temyiz yargılamaları talep halinde “Duruşmalı” yapılabilir.

Ağır Ceza davaları sonuçları itibari ile titiz bir şekilde takip edilmesi gereken davalardır. Res’en araştırma ilkesi gereğince suçun ortaya çıkarılmasında adli makamlar araştırmalarını talebe bağlı olmaksızın yapmaktadırlar. Bu ise müşteki, şüpheli veya sanığın süreçte etkin olmasına engel bir durum değildir.

Şüpheli veya sanığın cezalandırılmasında haksız tahrik, meşru müdafaa, suçun manevi unsuru (kast, taksir), maddi unsuru, kastın yoğunluğu, takdiri indirim nedeni, etkin pişmanlık, cezanın alt ve üst unsuru dikkate alınan hususlardır.

İlk derece mahkemesinin sanığı cezalandırılmasından sonra ise gerekli itiraz ve temyizlerin yapılması hayati bir konudur. Bu aşamada sürelerin kaçırılması halinde sanık hakkında ceza kesinleşir ve cezanın infazına başlanır.

Bir başka hayati konu ise Yargıtay incelemesi için gönderilen temyiz dilekçesidir. CMK’nın 301. Maddesi uyarınca “Yargıtay, yalnız temyiz başvurusunda belirtilen hususlar ile temyiz istemi usule ilişkin noksanlardan kaynaklanmışsa, temyiz başvurusunda bunu belirten olaylar hakkında incelemeler yapar.” Bu nedenle temyiz dilekçesinde herhangi bir hususun unutulması; Yargıtay incelemesinde o hususun dikkate alınmamasına ve belki de sanık hakkında verilen mahkûmiyet kararının bozulacak iken onanması” sonucunu doğuracaktır.

Bir ağır ceza avukatı, suça ilişkin müvekkillerin bilgi verdiği andan kararın infaz aşamasına kadar çok titiz ve dikkatli bir çalışma ile müvekkillerini temsil etmektedirler.

Ceza Davalarında Ceza Avukatı Zorunlu mudur?

Ceza yargılaması bakımından ülkemizde genel anlamda ceza avukatı tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bazı yargılamalarda müdafi olmadan yargılama yapılması usule aykırılık kabul edilmekte, bazı hallerde müdafi görevlendirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Şüpheli veya sanık, soruşturmada her zaman müdafi yardımından yararlanabilir. Buna uygun koşullara sahip değilse ve bir müdafinin hukuki yardımından yararlanabilecek konumda değilse istemi halinde müdafi görevlendirilir. Müdafi görevlendirme Baro tarafından yapılır.

Şüpheli ve sanığın müdafii yoksa;

• Çocuk ise,
• Kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise,
• Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmakta ise,

KENDİSİNE soruşturma ve kovuşturma evrelerinde MÜDAFİ GÖREVLENDİRİLMESİ ZORUNLUDUR.

Müdafi Görevlendirmesi talep üzerine şöyle yapılır:

Soruşturmanın veya kovuşturmanın yapıldığı yer Barosu tarafından Müdafi;

– Soruşturma evresinde, ifadeyi alan merciin veya sorguyu yapan hâkimin istemi üzerine,

– Kovuşturma evresinde, mahkemenin istemi üzerine,

Görevlendirilir.

Şüpheli veya sanığın kendisinin sonradan müdafi seçmesi halinde, baro tarafından görevlendirilen avukatın görevi sona erer

Mağdur ve Şikayetçi Bakımından Avukat Görevlendirme (CMK Md. 234)

Mağdur ve şikâyetçinin de kendilerine karşı işlenen bir suçta Vekil görevlendirilmesini isteme hakları bulunmaktadır.

• Cinsel saldırı,
• Çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile,
• Kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve,
• Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda,

Baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme hakları vardır.

Mağdur;

• onsekiz yaşını doldurmamış,
• sağır veya dilsiz ya da
• meramını ifade edemeyecek derecede malûl olur ve bir vekili de bulunmazsa,

İstemi aranmaksızın ZORUNLU OLARAK bir vekil görevlendirilir.

Ceza Avukatı Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Öncelikle şunu belirtmek isteriz; ağır ceza suçları kapsamına giren bir durum ile karşı karşıya iseniz gerçekten iyi bir ağır ceza avukatı ile birlikte hareket etmelisiniz. Peki iyi bir ağır ceza avukatı nasıl olmalı? Avukat seçerken nelere dikkat etmelidir?

Ceza Hukukunda avukat, şüpheli veya sanık iseniz sizin “Müdafiniz” olarak görev yapar. Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukat “müdafi” olarak isimlendirilir.

Müdafi seçimi, yargısal sürecin takibi ve sağlıklı işlemesinin de ön şartıdır. Yargılamada suç bakımından şüphelinin/sanığın;

* her aşamada haklarının korunması,

* isnada yönelik savunmasının yapılması,

* itiraz ve başvuru sürelerine uyumlu bir şekilde gerekli mercilere müracaatların temin edilmesi,

* isnad edilen fiilin her yönüyle incelenmesi ve savunmanın delillendirilmesi,

Bakımından MÜDAFİ SEÇİMİ vazgeçilmez bir öneme sahiptir.

Müdafi savunma kapsamında yazılı ve şifahi olarak her zaman yetkin bir kişi olarak görev yapmalı, kamu adına çalışan bir görevli olarak ifade kudreti ve yazma becerisini içeren savunması kendine özgü olmalıdır. Müdafi seçimi, savunmanın etkin bir şekilde yapılmasının vazgeçilmez bir parçasıdır ve en önemli aşamasıdır.

Müdafi yardımından yararlanmak ceza soruşturma ve kovuşturmasında önemli ve gerekli bir hukuki yardım alanıdır.

Müdafi, haklarınızın korunması ve savunulması bakımından ceza soruşturma ve kovuşturmasında gerekli hukuki yardımda bulunan görevlidir.

Şüpheli veya sanık, soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında bir veya birden fazla müdafinin yardımından yararlanabilir.

Kanunî temsilcisi varsa, o da şüpheliye veya sanığa müdafi seçebilir.

Soruşturma evresinde, ifade almada en çok üç avukat hazır bulunabilir (CMK Md.149/2).

Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar bakımından yürütülen kovuşturmalarda, duruşmada en çok üç avukat hazır bulunabilir (CMK Md.149/2).

Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında avukatın, şüpheli veya sanıkla görüşme, ifade alma veya sorgu süresince yanında olma ve hukukî yardımda bulunma hakkı engellenemez ve kısıtlanamaz. CMK Md. 154/2 hükmünde bu konuda bazı KISITLAMALAR öngörülmüştür.

Seçeceğiniz uzman avukat öncelikle uzun zamandır bu suçlara ilişkin davalara giriyor ve girmiş olmalı. Çok yönlü ve birbiri ile bağlı suçlar olması nedeni ile bir çok konuya hakim olabilmeli. Sebep ve sonuç ilişkisini çok iyi yorumlayabilmelidir.

Yine suça ilişkin olayları çok iyi irdeleyebilmelidir. Haksız tahrik, meşru müdafaa, suçun manevi unsuru (kast, taksir), maddi unsuru, kastın yoğunluğu, takdiri indirim nedeni, etkin pişmanlık, cezanın alt ve üst unsuru gibi konuların hepsini göz önüne alabilmelidir. Yine önemli süreçlerden birisi olan itiraz yolları, Yargıtay süreci gibi süreçleri çok sıkı takip etmelidir. Her zaman müvekkilinin yararına olacak örnek çalışmaları ortaya koymalıdır.

Bunlara ilave olarak avukatınız infaz sürecince ve infaz sonrası aşamalarda da yanınızda bulunmalıdır. Örneğin 5271 sayılı İnfaz Kanunu gereğince atılması gereken adımlarda da yanınızda olmalıdır.

Aynı Ceza Davasında Birden Fazla Kişinin Aynı Müdafi Yardımından Yararlanması

Avukatın bağımsızlığını korumak bakımından menfaatleri zıt olan kişilerin vekaletnamelerinin AYNI ZAMAN DİLİMİ İÇERİSİNDE alınması Avukatlık Kanunu’nun 34, 38/b, 134 ve TBB Meslek Kuralları 2, 3, 4 ve 36 maddelerinin ihlali suretiyle disiplin suçunu oluşturur.

Birinin savunulması ancak diğer tarafın suçlanmasıyla sağlanabiliyorsa, çıkarların çatıştığı ve müdafiilerin değişik kişiler olması gerektiği kabul edilir.

Ceza yargılamasında konuyla ilgili CMK Md.152’de “Yararları birbirine uygun olan birden fazla şüpheli veya sanığın savunması aynı müdafiye verilebilir” hükmü yer almaktadır.

Savunma açısından açık bir uyumsuzluğun, yargılamaya konu suç bakımından “eylem ve menfaat farklılığının” var olduğu hallerde her şüpheli/sanık için ayrı avukatın savunma yapmasında yarar vardır.

Yargıtay, savunmalar aynı yönde ve nitelikte ise menfaat çatışmasının bulunmadığına hükmetmektedir: “Sanıkların, aşamalarda birbirlerini suçlayıcı ya da çıkar çatışması sonucunu doğurucu farklı savunmalarda bulunmadıkları ve aynı müdafinin hukuki yardımından yararlandıkları davada birisinin savunmasının öbürünün savunmasına zarar verebilecek nitelikte olmadığı gibi, ortak müdafileri tarafından da aynı doğrultuda savunma yapılmış olup, birisinin lehine, öbürünün aleyhine olacak biçimde savunmada zafiyete sebebiyet verilmediği dolayısıyla da sanıkların savunma haklarının kısıtlanmadığı anlaşılmaktadır.”

Avukat, menfaat çatışması olan bir işte, her iki tarafın da haberdar olması, hatta rıza gösterilmesi halinde bile menfaati zıt olan tarafın vekaletini alamaz.“Aralarında menfaat çatışması bulunan ve birinin savunmasının diğer sanığın savunmasında zafiyet yaratacağı açık olduğunda, sanıkların aynı müdafi tarafından savunulması hukuka aykırıdır.” (CGK 14.06.2011, 1-44/122).  

Avukat, ceza davasında savunduğu kimseye karşı, hukuk davasında (zararın tazmini için) diğer tarafın avukatlığını yapamaz. Hattâ bu iki kişinin her iki davada da aynı kişi olması da şart değildir.

Zıt çıkar ve menfaat çatışması geniş kapsamda değerlendirilmelidir. TBB Meslek Kuralları’nın 35 inci maddesine göre, avukat aynı davada birinin savunması öbürünün savunmasına zarar verebilecek durumda olan iki kişinin birlikte vekaletini alamaz. 1136 sayılı Kanun Md. 38/2’de “Bu zorunluluk, avukatların ortaklarını ve yanlarında çalıştırdıkları avukatları da kapsar.” hükmü yer almaktadır.

Kamu Davasına Kimler Katılabilir ve Katılma Nasıl Olur?

Hüküm açıklanıncaya kadar “Mağdur, Suçtan Zarar Görenler ve Malen Sorumlu Olanlar” Kovuşturma Evresinde her zaman açılan ceza davasına “KATILAN” SIFATIYLA iştirak edebilirler.

Katılma Talebi, kanun yolu yargılamasında yapılamaz.

Katılmadan önce yapılan yargılama işlemleri katılana tebliğ edilmez. Kanun yolu başvurusu için Cumhuriyet savcısına tanınan süreler katılan için de geçerlidir.

Katılan da kendi başına kanun yoluna başvurabilir. Cumhuriyet savcısının başvurusuyla bağlı değildir.

Katılmadan vazgeçme mümkündür. Ölüm katılmayı sona erdirir ve mirasçılar katılanın davadaki haklarını takip edebilirler.

Katılanın Müdafi Görevlendirilmesini Talep Hakkı

• Mağdur veya suçtan zarar gören davaya katıldığında, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, Baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteyebilir.
• Mağdur veya suçtan zarar görenin çocuk, sağır ve dilsiz veya kendisini savunamayacak derecede akıl hastası olması halinde avukat görevlendirilmesi için istemi aranmaz ve Baro tarafından ZORUNLU MÜDAFİ görevlendirilir.