Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu

I.Genel Anlamda Sosyal Medyadan Hakaret

Internet her alanda olduğu gibi suçların da işlenme zeminini oluşturmaktadır. Kişilerin yaygın kullanımında olan sosyal medya uygulamaları aynı zamanda hakaret suçlarının da son zamanlarda en çok işlendiği platformlardır. Yüz yüzeliğin olmaması, fiziken kişilerle temasın yokluğu ve kişinin bulunduğu ortamın sağladığı cesaret ve kolaylıkla internet ortamında suç işlemek de daha çekici ve olağandır.

          Sosyal medya üzerinden en yoğun işlenen suç tiplerinin başında hakaret ve kişilik haklarına saldırı niteliğinde suçlar gelmektedir.

          “Sosyal medya üzerinden hakaret” TCK’da da düzenlenmiş bir suç tipidir.

    “5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

Hakaret

Madde 125- (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”

Maddenin ikinci fıkrasında sesli, yazılı ve görüntülü bir iletiyle suçun işlenmesi de düzenlenmiş ve üçüncü fıkrasında suçun belirli şekillerinde cezanın alt sınırının 1 yıldan az olamayacağı belirlenmiştir. Sosyal medya üzerinden hakaret de bu kapsamda işlenen bir suç tipidir.

II. Hakaret Suçlarında Soruşturma ve Şikayet

Hakaret suçunun konusu kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırılmasıdır. Hakaret suçu şikayete tabi bir suç olup, soruşturması ve kovuşturması mağdurun şikayetine bağlıdır.

          Hakarete uğrayan kişinin öncelikle bu konuda Cumhuriyet savcılıklarına veya kolluk(polis jandarma vb.) kuvvetlerine şikâyette bulunması gerekmektedir (TCK Md. 131/1). Hakarete maruz kalan kimsenin en geç 6 ay içerisinde şikâyette bulunması gerekmektedir.

          TCK Md. 73’te şikayet süresi 6 ay olarak öngörülmüştür. Kişi fiili sonradan öğrenmişse süre öğrenme tarihinden başlayacaktır. TCK Md. 73/1 gereğince şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.

III. Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Eylemleri ve İspat

Hakaret bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya doğrudan sövmek suretiyle işlenebilen bir suç olup, sövme eylemi doğrudan küfretmek anlamına gelir.

Hakaret, sövme dışında aşağılamak, kişinin haklarını zedeleyici ve onuruna saldırı niteliğinde somut filler isnat etmek şeklinde de işlenebilir.

Kişiye isnad edilen eylemin gerçekliği halinde hakaret eyleminden söz edilemez.

Sosyal medyadan hakaret fiili; kişinin kendi hesabından yayınladığı bir iletiyle gerçekleştirilebilir. Mağdurun profiline gönderilen bir ileti, mesaj veya yorum yapmak suretiyle de işlenebilir.

Özellikle yapılan yorumlar ve hedeflenen kişiye yöneltilen itham ve isnatlar ile sövme içerikli ifadeler de bu kapsamdadır.

Sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştirilen bir hakaret suçunun ispatı bakımından en önemli delillerden biri sosyal medya hesabında yer alan hakaret içerikli iletinin ekran görüntüsünün(screenshot) veya bir çıktısının alınmasıdır. Mümkünse zaman kaydı da mevcut bir şekilde bu görüntüler alınmalıdır.

Suçun failinin bir tuşla sosyal medya üzerinden gerçekleştirdiği hakaret içeren iletisini kaldırabileceği düşünüldüğünde, hakarete uğrayan kişinin hakaret içerikli bir iletiyle karşılaşması durumunda zaman kaybetmeden bu iletinin mümkün olan en geniş haliyle bir ekran fotoğrafını(screenshot) alması son derece önemlidir. Bu delil hem en hızlı hem de en kolay elde edilebilecek delildir. Bu suçlar da mevcut delillerin saklanması ve zaman içinde fail tarafından ortadan kaldırılabileceğinin dikkate alınması gereklidir.

Ekran fotoğrafı hakaret suçu bakımından önemli bir delil olsa da tek başına suçun işlendiğini ispatlamaya yetmeyebilir. Sosyal medya hesaplarının kişilerin gerçek kimlikleriyle açılması zorunluluğu bulunmadığından, hakaret fiili ispatlansa da bunun kim tarafından gerçekleştirildiği tespit edilemeyebilmektedir. Diğer bir ifadeyle hakaret fiilinin gerçekleştirildiği sosyal medya hesabının gerçekte kime ait olduğu tespit edilemeye bilmektedir. Ya da hakaret niteliği taşıyan iletinin kim tarafından gerçekleştirildiği tespit edilemeyebilir.

Başkalarına ait hesapların ele geçirilmesi veya esas failin başka kişi adına açacağı hesap ile işleyeceği hakaret fiillerinde daha kapsamlı ve telefon IP bilgileri ve BTK verileri eksenli geniş bir çerçevede soruşturmanın yapılması ve delillerin toplanarak esas failin belirlenmesi gereklidir.Bu belirlenirken öncelikle söz konusu sosyal medya hesabına hakaret içeren iletinin gerçekleştirildiği sırada hangi IP numarasından girildiğinin tespit edilmesi ve buradan kullanılan cihaza ve sonrasında cihazın sahibine ulaşılması gerekir. Bu IP’nin kime ait olduğunun internet servis sağlayıcı veya BTK’dan sorularak öğrenilmesi gereklidir.

Bahse konu tespit işlemleri ancak işlemi ancak Cumhuriyet savcıları veya mahkeme kararıyla yapılabilir. IP adresinin sahibi söz konusu sosyal medya hesabını kendisi kullanmış olabileceği gibi aile yakını veya arkadaşı gibi başka bir kimseye kullandırmış da olabilecektir. Ya da hesaba girilmesi veya kişi adına sahte hesap açılarak suçun işlenmiş olması da mümkündür. Bu kişilerin ifadelerinin alınmasıyla bu konu netlik kazanabilecektir.

IV. Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası

Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu TCK Md.125/2’de düzenlenmiş olup, suçun temel şekline ilişkin cezaya tabidir ve cezası da üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır.

Ancak maddenin üçüncü fıkrasında sayılan haller söz konusu ise cezanın süresi 1 yıldan az olamaz.

V. Hakaret Suçlarında Uzlaştırma

CMK Md. 251 gereğince hakaret suçları, uzlaştırmaya tabidir. TCK m.125/1-2 ve 125/3-b ve c bentlerinde yer alan suçlardan kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçları hariç uzlaştırma teklifinden bulunulması ve buna göre soruşturma işlemlerinin sürdürülmesi gerekmektedir.

Uzlaştırma, ceza yargılaması bakımından bir koşuldur ve kişiye uzlaştırma teklifi yapılmadan ve usulüne göre uzlaştırma işlemleri yerine getirilmeden soruşturma yapılması mümkün değildir. Uzlaştırma teklifi, suçun işlendiği tarihten itibaren 1 aylık süre geçmeden yapılamaz.

Uzlaşmaya tabi suçlar ve uzlaştırma kurumunun işleyişi konusunda sitemizde yer alan “CMK Madde 253 Uzlaşma Nedir?” Başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

VI.Sosyal Medya Hakaret Tazminat Davası

Hakaret içerikli bir saldırıya uğrayan mağdur kişinin ceza davası yoluyla failin cezalandırılmasını sağlama hakkı bulunması yanında hukuk davası açmak suretiyle tazminat talep etme hakkı da bulunmaktadır. Bu nedenle hakarete maruz kalan kimse ceza davasından bağımsız olarak kişilik haklarına saldırı sebebiyle tazminat davası da açabilir. Özellikle ceza davasının sonuçlanamsı halinde bu davam dosyası tazminat davası bakımından bir delil niteliği taşıyacaktır.

Ceza davaları ile ilgili olarak Ankara Ceza Avukatı başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sosyal medya kullanımın yaygınlaşması ve kişilerle kurulan sosyal temasların ana platformu olması sebebiyle sosyal medya üzerinden hakaret suçları önemli bir başlık teşkil etmektedir. Bu konuda ceza davası ve hukuk davası yönüyle uzman avukatlarımızdan bilgi alabilir ve hukuki danışmanlık alabilirsiniz. Avukatlık AÜT Tarifesi kapsamında 2024 yılı itibariyle yardımcı olmaktayız.