Müşteki, şikayet eden ya da zarar görmesi sebebiyle başvuruda bulunan kişiyi ifade eder. Ceza muhakemesi bakımından ise müşteki sıfatı, suça doğrudan maruz kalan suç mağdurunu veya suçtan zarar gören ve bu sebeple davacı olan kişiyi ifade eder. Müşteki tabiri yerine şikayetçi de denilmektedir.
“Suç mağduru” daha çok kişinin vücut bütününe yönelik şahsa ve kişinin onuruna karşı işlenen suçlarda söz konusu olurken, “suçtan zarar gören” daha çok malvarlığı itibariyle suçtan etkilenen kişidir.
Müşteki, yargılama aşamasında davaya katılmak istediğini beyan ederse müdahil (katılan) sıfatını kazanır.
“5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar
Madde 73- (1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
(2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.
(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.
(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.
(7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.
(8) (Mülga: 6/12/2006 – 5560/45 md.)”
Müşteki ve Davacı Arasındaki Fark Nedir?
Müşteki tabiri daha çok ve yargılama bakımından daha çok ceza yargılamasında kullanılan bir terimdir. Hukuk yargılamasında ise müşteki tabiri kullanılmamaktadır ve bu tabir yerine “davacı” terimi kullanılır. Müşteki daha çok ceza yargılamasına özgü bir terimdir. Ceza yargılaması ise İddia Makamı olan Cumhuriyet savcısının kamu davası açılmasında yetkili olduğu bir alan olup, bazı hallerde kamu davası açılmasında müştekinin başvurusu gereklidir.
Müşteki, kamu davası açılması bakımından ceza yargılamasında davacı olandır ancak davacı terimi hukuk sistemimizde özel hukuk alanında kullanılan bir tabirdir.
Müştekinin Hakları Nelerdir?
Müşteki, suçtan zarar gören ya da mağdur olan kişi olarak bazı hakları kullanmak salahiyetini haizdir. Buan göre;
* Kanunda belirlenen şikayet süresi içerisinde şikayette bulunabilir ve soruşturma başlatılmasını yetkili adli mercilerden talep edebilir.
* CMK Md. 158 kapsamında başvurusunu adli makamlara, kolluk birimlerine ve mülki makamlara yapmak hakkına da sahiptir.
* Şikayet hakkı, bu hakka sahip olan her kişi bakımından ayrı ayrı hukuki geçerlilik taşır.
* Yargılamaya “katılan” olarak iştirak edebilir ve bu kapsamda istinaf ve temyiz aşamalarında kanun yoluna başvurabilir.
* Suçtan zarar gören ve mağdur olan kişi olarak suça ilişkin kesin kararla birlikte tazminat istemli hukuk davasını davacı olarak açabilir ve takip yapabilir.
* Müşteki, suçun bir sonucu olarak kendisinin korunması ve gerekli koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasını kamu makamlarından talep edebilir.
Müşteki Şikayetini Ne Kadar Sürede Yapmalıdır?
Müşteki, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlarda suçun işlendiği ya da öğrenildiği tarihten itibaren 6 Ay içinde şikayet başvurusu yapılmış olmalıdır.
Müşteki Sanık ve Sanık Arasındaki Fark Nedir?
“Müşteki Sanık” sıfatı, bir ceza davasında kişinin hem işlediği iddia olunan suçtan dolayı sanık, hem de kendisinden şikayetçi olan kişi hakkında bir isnatta ve şikayette bulunması halinde müşteki olduğu, ceza soruşturması ve kovuşturması evrelerinde bu sıfatla adlandırılan kişiyi ifade eder.
Sanık ise 5271 sayılı CMK tanımına göre kovuşturmanın başlamasından itibaren hükmün kesinleşmesine kadar suç şüphesi altında bulunan kişiyi ifade eder. Hakkında suç faili olarak şikayette bulunulan ya da re’sen iddia makamınca hakkında soruşturma yapılarak iddianame tanzim edilen ve mahkemece bu iddianame kabul edilen kişiyi ifade eder.
