Nafakanın ödenmemesi halinde hukuk sistemimiz nafaka borçluları yönünden çeşitli yaptırımlar öngörmüştür. Ancak günümüzde, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de salgın hastalık olarak ortaya çıkan Koronavirüs (Covid 19); bir takım ekonomik zorluklara ve ödeme güçlüklerine yol açmıştır. Birçok işyerinin kapanması, bir kısmının işlerinin bozulması vb sebeplerle gerek işverenler gerekse çalışanlar maddi zorluklarla karşı karşıya kalmıştır.
Ekonomik sıkıntıların dolaylı sonuçları arasında, belki de en başında ödeme zorlukları yer almaktadır. Bunlardan bir tanesi de nafaka ödeme yükümlülüğüdür. Bilindiği üzere; nafakanın ödenmemesi halinde, tazyik hapsi adı verilen disiplin hapsi uygulanmaktadır.
Nafaka borçlusunun ödemesi gereken aylık nafakanın ödenmemesi nedeniyle tazyik hapsi uygulanması, nafaka alacaklısının şikâyetine tabidir. Bu durumda; nafaka borçlusu hakkında, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu m. 344 uyarınca, 3 aya kadar tazyik hapis cezası verilebilir.
İcra ve İflas Kanunu m. 344 şu şekildedir;
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
1-Nafakanın Ödenmemesi Halinde Tazyik Hapsi
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun (2006/16-304 Esas, 2006/273 Karar, 05.12.2006) kararında da belirtildiği üzere; tazyik hapsi uygulanabilmesi için bazı şartlar gereklidir. Bunlar;
- a) Nafaka Konusunda Mahkemece Verilmiş Bir Karar Bulunmalı
Boşanma davası ile birlikte veya ayrı bir dava olarak açılan nafaka taleplerinde mahkemece nafakaya hükmedilmelidir. Bununla birlikte; dava devam ederken tedbiren verilmiş nafaka hükmü (ara karar) olabilir.
- b) Nafakanın Tahsili Konusunda Kesinleşmiş İcra Takibi Olmalı
Nafakanın ödenmesi konusunda icra takibi yapılmalıdır. Ödeme emri takip borçlusuna (nafaka yükümlüsüne) tebliğ edilmeli ve takip kesinleşmelidir.
- c) 1 Aylık Süre
Ödeme emrinin takip borçlusuna (nafaka yükümlüsüne) tebliğ tarihi ile nafakanın ödenmemesi nedeniyle şikayet tarihi arasında en az 1 ay süre geçmiş olmalıdır.
- d) Şikâyet Süresi
Şikayet konusu (aylık) nafaka tarihinden itibaren 3 ay geçmekle şikayet hakkı düşmektedir. Söz konusu süre; hak düşürücü niteliktedir ve Mahkeme re’sen dikkate alınır.
- e) Birikmiş Nafakalar
Şikâyet konusu, aylık nafaka alacağı olmalıdır. Birikmiş nafakalar, İcra ve İflas Kanunu ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda, adi alacağa dönüşür. Yargıtay’a göre (Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2013/17782 Esas, 2013/13217 Karar); birikmiş nafaka alacağı için tazyik hapsi verilemez.
2-Nafakanın Ödenememesi Halinde Nafaka Yükümlüsünün Durumu
Nafaka borçlusu; Koronavirüs (Covid 19) ve diğer sebeplerden dolayı ödeme zorluğu içine düşer de nafaka borcunu ödeyemezse; tazyik hapsi uygulamasıyla karşı karşıya kalacaktır. Nafaka alacaklısı şikâyet hakkını kullanırsa; borçlu, hapis cezasından iki şekilde kurtulabilir.
- a) Borcun Ödenmesi
İcra Ceza Mahkemesi’nde yargılanan borçlu, ceza verilmeden önce borcu öderse, artık hakkında disiplin hapsi verilemez. Cezanın infazına başlandıktan sonra borcu öderse; borçlu, derhal tahliye edilir.
- b) Mücbir Sebep – Koronavirüs (Covid 19) İleri Sürülmesi
Nafakanın ödenememe gerekçesi olan Koronavirüs (Covid 19) salgını ve buna bağlı olarak ekonomik zorluk; mücbir sebep olarak ileri sürülebilir. Buradan hareketle;
– İcra Ceza Mahkemesi’nde, ödemenin bu nedenle yapılamadığı Mahkemece geçerli bir mazeret olarak kabul edilirse; tazyik hapsi uygulanmayabilecektir.
– Nafakanın ödenmemesi nedeniyle, nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası açılabilir. Bu davada, geçici olarak nafaka yükümlülüğünün durdurulmasına karar verilebilir. Ayrıca nafakanın kaldırılması davası sonuçlanıncaya kadar, İcra ve İflas Kanunu m. 344/2 uyarınca, nafaka yükümlüsü hakkında tazyik hapsi uygulanmayabilir. Yani; nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası, tazyik hapsi yönünden bekletici mesele yapılacaktır.
Nafaka davalarında hukuki sürecin en iyi şekilde takibi için uzman bir boşanma avukatı ile hareket etmeniz faydanıza olacaktır.
“Nafaka Davası, Şartları ve Nafaka Türleri” başlıklı makalemize buradan ulaşabilirsiniz.
