Eserin teslim edildiğinin ispatının kime ait olduğu eser sözleşmesinde karşılaşılan sorunlardan biridir.
Bilindiği gibi, eser sözleşmesi ilişkisinde bir eseri meydana getirmeyi üstlenen yüklenici (TBK 470); üstlendiği edimi iş sahibinin haklı menfaatlerini gözeterek sadakat ve özenle ifa etmek (TBK 471) ve meydana getirilen eseri teslim etmek (TBK 479/1), iş sahibi de eserin teslimi ile muaccel olan iş bedelini ödemek (TBK 479/1) borcu altındadır.
Yüklenicinin borçları ile ilgili “Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Borçları” başlıklı makalemize buradan ulaşabilirsiniz.
Eser sözleşmelerinde teslim, yüklenicinin tamamladığı eseri sözleşmeyi ifa etmek niyeti ile iş sahibinin fiili hâkimiyetine geçirmesi olarak tanımlanmaktadır.
Kanunda aksine özel bir düzenleme olmadıkça; taraflardan her biri hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür (TBK 6). Diğer bir ifadeyle, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran taraf ispat yükü altındadır (HMK 190). Bu nedenle teslim olgusundan lehine hak çıkaracak olan yüklenici, eseri iş sahibine, sözleşmeye uygun olarak teslim ettiğini kanıtlamak zorundadır.
İş sahibi eseri teslim almaktan kaçınarak temerrüde düşmüş olabilir. Bu vakıadan lehine hak çıkarmak isteyen taraf yüklenici olacağından eseri teslim almakta temerrüde düşüldüğünü yüklenici kanıtlamak zorundadır.
Eserin tesliminin nasıl yapılacağına ilişkin taraflar sözleşmeye hüküm koyabilirler ve teslim konusunda bir delil sözleşmesi yapabilirler. Teslim konusunda delil sözleşmesi varsa buna göre (HMK 193) teslimin ispatlanması gerekir.
Kat-karşılığı inşaat sözleşmesinde, binanın iskân raporu alınarak teslim edileceğinin kararlaştırılması delil sözleşmesi niteliğinde olup teslim savunmasının iskân belgesiyle kanıtlanması gerekir. Böyle bir delil sözleşmesi yoksa yüklenici meydana getirdiği eserin teslim edildiği vakıasını, teslim maddi vakıa olduğundan tanık dâhil her-türlü-delille ispatlayabilir.
Fatura Düzenlenmesi Eserin Teslim Edildiğini İspatlar Mı?
Fatura düzenlenmesiyle eserin yapıldığı ve teslim edildiği kanıtlanmaz. Faturaya itiraz edilmemesi de akdi ilişkiyi ve eserin teslimini kanıtlamaz. İrsaliyeli fatura veya irsaliye belgesindeki teslim imzası ise teslimi kanıtlar.
İtiraz edilmeyen fatura ticari defterlere kaydedilmişse bu kez faturanın delil olması hükümlerine göre değil ticari defterlerin delil olması hükümlerine gidilir. Kesin delillerden olan ticari defterler ile akdi ilişkinin ve teslim olgusunun ispatlanması mümkündür. Türk Ticaret Kanunu 21 ve Vergi Usul Kanunu 229.maddesi gereğince fatura, malın teslimi veya işin yapılması üzerine düzenlenmesi gereken belgedir. Bu nedenle düzenlenen ve defterlere kaydedilen bu belge, teslimi de kanıtlamış olacaktır.
Yüklenici eseri teslim ettiğini kanıtlamış, ancak eserin ayıplı olması nedeniyle yükleniciye iade edildiği savunulmakta ise bu iade olgusundan lehine hak çıkaran iş sahibi olacağından eserin iade edildiğini iş sahibi ispatlamalıdır. İade olgusu ispatlanmış ise, eserin yeniden iş sahibine teslim edildiğini yüklenici ispatlamalıdır.
