Telefonla dolandırıcılık suçu, dolandırıcılık suçunun telefon kullanılarak gerçekleştirilmesidir. Bilindiği gibi dolandırıcılık, hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kişinin kendisine veya başkasına yarar sağlamasıdır. Telefonla dolandırıcılık suçunda hileli davranışların gerçekleştirilirken telefon araç olarak kullanılır. Telefon dolandırıcılığı suçu için 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) özel bir madde bulunmadığından bu suçun faili, basit dolandırıcılık (TCK m. 157) ve nitelikli dolandırıcılık (TCK m. 158) hükümlerine göre cezalan cezalandırılır. Telefonla dolandırıcılık suçu için esas alınana madde metinleri şu şekildedir;
“Dolandırıcılık
Madde 157- (1) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.
Nitelikli dolandırıcılık
Madde 158- (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) (Ek: 24/11/2016-6763/14 md.) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/19 md.; Değişik: 3/4/2013-6456/40 md.) Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.[65]
(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) (Ek fıkra: 24/11/2016-6763/14 md.) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Daha az cezayı gerektiren hal
Madde 159- (1) Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde, şikayet üzerine, altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”
Kendini Savcı Veya Polis Olarak Tanıtanlara Karşı Nasıl Önlem Alınır?
Telefonla arayarak kendini savcı veya polis olarak tanıtarak, insanlardan para vs. ekonomik değer talep eden kişilere kesinlikle itibar edilmemelidir. Zira hiçbir savcı, polis ya da asker insanları arayarak para, altın yahut başka bir maddi menfaat talebinde bulunmaz. Böyle bir durumla karşılaşan ilgili telefondaki kişiler maddi menfaat talep ettikleri anda bu kişilerin dolandırıcı olduğunu anlamalı ve telefonu kapatıp, derhal durumu emniyet yahut savcılığa bildirmelidir. Bu şekilde telefon dolandırıcılığı teşebbüsünde bulunan numara üzerinden zanlılar tespit edilerek gerekli yasal takibat başlatılacaktır. Telefonda kimlik bilgisi vs. kişisel veriler kesinlikle kime ile paylaşılmamalıdır.
Telefonla Dolandırıcılık Suçunun Cezası Ne Kadardır?
Telefonla basit dolandırıcılık suçunun cezası TCK m. 157’ye göre bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır.
Telefonla nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası ise TCK m. 158’e göre göre belirlenir. TCK m. 158’de düzenlenen dolandırıcılık suçunun nitelikli halleri ise şunlardır;
a- Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle dolandırıcılık
b- Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle dolandırıcılık,
c- Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d- Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık,
e- Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak dolandırıcılık,
f- Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık,
g- Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle dolandırıcılık,
h- Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında dolandırıcılık,
i- Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle dolandırıcılık,
j- Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla dolandırıcılık,
k- Sigorta bedelini almak maksadıyla dolandırıcılık,
l- Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle dolandırıcılık.
TCK m. 158’de düzenlenen nitelikli dolandırıcılık hallerinde fail üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
TCK m. 158/2 uyarınca kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi de 158/2 hükmüne göre cezalandırılır.
TCK m. 158/3 uyarınca 158 ile 157. maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
TCK m. 169 uyarınca dolandırıcılık suçunun işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur
Mağdurun Parasını Geri Alması Mümkün Müdür?
Telefonla dolandırıcılık suçunun mağdurları paralarını geri alabilirler. Bunun uçun ilk olarak suç duyurusunda bulunmalı ve dolandırıldığını ispatlamalıdır. HTS kayıtları, banka hesap hareketleri ve tanık beyanları ispat araçları olarak kullanılabilir. Akabinde dolandırıcılara karşı alacak takibi ya da icra takibi de başlatabilir.
Ayrıca fail etkin pişmanlıktan yararlanmak isterse de mağdurun zararını karşılamak zorundadır.
Dolandırıcılığa Maruz Kalan Kişi Hangi Adımları Atmalıdır?
Dolandırıcılığa maruz kalan kişi evvela karakola yahut Cumhuriyet savcılığına şikayette bulunmalıdır. Kişi yurt dışında yaşıyorsa şikayet başvurusunu elçiliklere ya da konsolosluklara yapılabilir.
Telefonla Dolandırıcılık Suçu Organize Suç Kapsamında Değerlendirilir Mi?
Telefonla dolandırıcılık suçunun organize suç yani kurulmuş suç örgütü kapsamında işlenmesi mümkündür. Örneğin TCK m. 220 koşullarını taşıyan ve dolandırıcılık suçunu işlemek üzere kurulmuş bir suç örgütü bu suçu işleyebilir. Uygulamada çoğu kez bu suçu işlemek üzere bir araya gelen ekip, çeşitli görev dağılımı altında bu suçu işlemektedir. Örneğin faillerin bir kısmı hesabını kullandırmakta, bir kısmı arkada polis merkeziymiş gibi bir hava verdirmekte ve bir kısmı da telefonla görüşmeleri sağlayabilmektedir.
