İhbar tazminatı, bildirimli fesih ile belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin sona erdirilmesinde ödenen bir tazminat türüdür. Hem işçi hem de işveren bakımından kanunda düzenlenmiş bir tazminattır. Bu tazminat, tarafların gerekçesiz ve bildirimsiz olarak iş akdini sonlandırarak karşı tarafın zarar görmesini önlemek bakımından getirilmiş bir düzenlemeye dayanır.
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin, İş Kanunu’nun 13 üncü maddesinde düzenlenen usule uyulmadan işçi veya işveren tarafından sonlandırılması halinde karşı taraf için ihbar tazminatı hakkı doğar.
Aşağıdaki hallerde ihbar tazminatı hakkının doğacağı kabul edilmektedir:
*İş arama izni verilmemesi,
*Mevsimlik ve kampanya işlerinde işe çağrılmama hallerinde,
*İşverenin emeklilik nedeniyle bildirim süresi tanımdan işe son vermesi,
* İşyerinin kapatılması sebebiyle fesih hallerinde,
* İş Kanunu Md. 17’de düzenlenen haksız fesih hallerinde.
Belirli hallerde ise ihbar tazminatı hakkı doğmaz:
* Usulüne uygun yapılan tarafların bildirimli haklı fesih hallerinde,
* Tarafların anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmeleri hallerinde,
* Taraflardan birisini kendi isteği ile akdi sona erdirmesi halinde,
* İşçinin işyerinden statüsünün değiştirilmesi durumlarında,
* İş Kanunun Md. 16’da düzenlenen haklı sebepler ile fesih durumunda,
* Kamulaştırma sebebiyle işçiyi işten çıkarma halinde.
İhbar Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?
İhbar tazminatı söz konusu olabilmesi için belirli şartların varlığı gerekir:
a) Öncelikle geçerli bir iş sözleşmesi olmalı ve belirsiz süreli olmalıdır.
b) İş sürekli ifa edilecek şekilde iş sözleşmesi yapılmalıdır,
c) Haksız fesih söz konusu olmalıdır (haksız fesih kanunda düzenlenen hallerde mevcut olan bir fesih şekli olup ancak mahkeme kararıyla belirlenir),
d) Fesih bakımından karşı tarafa yasal süreler verilmeden haksız bir gerekçeyle fesih yapılmış olmalıdır. Haklı bir sebebin varlığı halinde sözleşme derhal sonlandırılır.
İhbar tazminatı, fesih tarihindeki ücretlere göre hesaplanır. Hesaplamada işçinin hizmet süresi kapsamında tabi olduğu ihbar süresi ile ödenmekte olan fesih tarihindeki geniş kapsamlı ücretinin çarpımı sonucu ortaya çıkan ücret dikkate alınır.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı, geniş tanımlı, ek ödemeleri de içeren ücret esas alınarak hesaplanır. Sürekli ödenen ek parasal katkılar da ihbar tazminatında göz önünde bulundurulur. İhbar tazminatı hesabında aşağıdaki ödemeler dikkate alınmaz:
- Yıllık izin ücreti
- Fazla çalışma ücreti
- Devamlılık arz etmeyen primler
- Ücret zammı
- Genel tatil ücreti
- Ulusal bayram ücreti ve bunlarla beraber bir süreklilik, devamlılık arz etmeyen ödemeler.
İhbar tazminatı için kanunda öngörülen yasal süreler şöyledir:
- İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için iki hafta,
- İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için dört hafta,
- İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için altı hafta,
- İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için sekiz hafta.
İhbar Tazminatı Ödenmezse Ne Olur?
İhbar tazminatı yasal bir haktır ve ödenmemesi halinde hak sahibi bakımından dava açma hakkı doğar. İhbar tazminatı işçi bakımından bildirimsiz fesih tarihinden itibaren ödenmesi gereken bir alacaktır. Bildirimsiz fesih ile iş akdi sonlandırılan işçinin tazminat hakkı fesih yapılmasıyla doğmuş olur.
İhbar tazminatında zamanaşımı süresi 5 yıldır.
