Adli sicil, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nda düzenlenmiş ve silinme koşulları da burada belirlenmiştir. Adli sicil, kişinin cezai durumuna ve kesinleşen ceza mahkemesi kararına göre sabıka kaydını da içeren bir bilgi sistemidir. Toplumda sabıka kaydı olarak bilinen adli sicil kaydına ancak kanunda sayılan eylemler ve kesinleşen ceza kararları girilir. Kişinin kriminal durumunu ortaya koyan bir geçmiş bilgisidir.
Kabahat işlenmesi halinde uygulanan idari yaptırım kararları adli sicil kapsamında değildir ve sicile işlenmez. İdari yaptırımlar konusunda ülkemizde bir sicil kaydı tutulmamaktadır. Adli sicil tamamen özel kanunlarda ve 5237 sayılı TCK’da düzenlenen suçların işlenmesine ve cezalandırılmasına dair bir sistemdir.
“5352 sayılı Adli Sicil Kanunu
Adlî sicil bilgilerinin silinmesi
Madde 9- (1) Adlî sicildeki bilgiler;
a) Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
c) Ceza zamanaşımının dolması,
d) Genel af,
Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.
(2) Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinir.
(3) Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.
Adlî sicil ve arşiv bilgilerinin silinmesi
Madde 12- (1) (Değişik: 5/4/2012-6290/2 md.) Arşiv bilgileri;
a) İlgilinin ölümü üzerine,
b) Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,
2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle,
tamamen silinir.
(2) Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.
(3) Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.
(4) (Ek: 24/11/2016-6763/40 md.) Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir.”
Kanunda adli sicil kaydı ile arşiv kaydı ayrı ayrı düzenlenmiştir.
A. Adli sicil kaydı silinme koşullarına göre;
a) Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
c) Ceza zamanaşımının dolması,
d) Genel af,
Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.
(2) Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinir.
(3) Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.
B. Arşiv kaydı ile birlikte adli sicil bilgileri ise;
*a) İlgilinin ölümü üzerine,
b) Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,
2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle,
tamamen silinir.
*Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.
*Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.
*Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir.
Adli Sicil Kaydının Silinme Şartları Nelerdir?
Adli sicil kaydının silinmesinde kaydın sahibi kişinin ölümü, cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık, ceza zamanaşımının dolması, genel af gibi koşullar dikkate alınır.
Bu koşullar kaydın girilmesine esas alındığından, ortadan kalkmaları da adli sicil kaydının doğrudan silinmesini gerektirir.
Adli Sicil Kaydının Silinme Süreci Nasıl İşler?
Adli sicil kaydı, kanun gereğince Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nce yapılacak işlemler ile kanunda sayılan koşullar gerçekleşleştiğinde girilir. Silinmesi de kanunda belirlenen yasal koşullarda olur.
Ancak bazı hallerde hak mahrumiyeti söz konusu ve kanuna aykırı şekilde kayıt görünmekte ise yetkili merciden kayda esas nihai karar alınarak başvuruda bulunmak gerekebilir. Bu kapsamda hakkın iadesi yönünde karar alınmalıdır.
Özellikle yasaklanmış bir hak söz konusu ise buna dair yetkili ceza mahkemesinden karar alınması halinde 15 yıl geçmekle, karar alınmaksızın ise 30 yıl geçmekle arşiv kaydı da silinir. Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle kayıtlar silinir.
Bu yönüyle kaydın silinmesini kayıt sahibinin alacağı belgeler ile talep etmesi de gerekmektedir. Özellikle hak kısıtlamasının ortadan kaldırılması için belirli bir süre geçmesi ve hakkın iadesine dair mahkeme kararı alınması gerekmektedir.
Ülkemizde adli sicil kaydı girilmesi ve arşiv kaydı tutulması halen sistematik ve iyi işleyen bir yapıda olmadığından bu kayıtlara dair çoğunlukla dilekçe ile talepte bulunulmasıyla sonuç alınabilmektedir. Aksi takdirde özellikle uygulamada iş başvurularında, sabıka kaydı istenen bazı iş ve işlemlerde kişilerin mağdur edilmeleri söz konusu olabilmektedir.
Bu sebeplerle adli sicil ve arşiv kaydı silinmesinde uzman bir avukatın hukuki yardımından yararlanmakta fayda bulunmaktadır.
