“Bilişim suçları” başlığı altında düzenlenmiş bir suç sınıfı kanunlarımızda yer almamaktadır. Yine siber suçlar da yeni bir alan olarak ayrıca düzenlenmemiştir. Bilişim suçları farklı kaynaklarda bilgisayarın amaç veya araç olması, malvarlığı haklarının ihlali, bilişim sistemleriyle bağlantı, bilgisayar kullanımı, suçu işleyen fail gibi kriterler doğrultusunda farklı türlerde sınıflandırılmıştır. Bilişim suçlarında bilgisayar ve internet ağı gibi bilgisayar odaklı sistemlerin yaygın ve etkin bir şekilde kullanılması söz konusudur.
“Bilişim alanında suçlar” başlığı altında TCK Md. 243-245/A’da bilişim sistemlerine girme ve tahrip etme konusunda, banka kartları konusunda ve yasak cihaz ve programlara ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu suçların bir kısmının siber suçlar kabul edilmesi mümkündür. Bu bölümde değişik suç tipleri düzenlenmiştir ve diğer suç tipleri ise kanunun geneline yayılmış bir şekildedir.
Bununla birlikte bilişim suçları geniş bir kavramsal çerçeve içerisinde kullanılmaktadır.
Bu kapsamda hukukumuzda çok sayıda suça ilişkin bilişim araçlarının kullanılmasıyla işlenen suç söz konusudur. Özellikle hakaret suçlarında, özel hayatın gizliliğini ihlal, kişisel verilerin elde edilmesi, kaydedilmesi ve paylaşılması gibi suçlarda bilişim sistemleri yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık (TCK md. 142/2-e) ve Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık (TCK md. 158/1-f) gibi suçlar da teknik anlamda bilişim suçu kabul edilmese de bilişim araçlarıyla işlenen suçların başında gelmektedir.
Bilişim araçlarının kullanılarak işlenen çok sayıda suç bulunmaktadır:
- Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit (TCK md. 213)
- Suç işlemeye tahrik (TCK md. 214)
- Suçu ve suçluyu övme (TCK md. 215)
- Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama (TCK md. 216)
- Kanunlara uymamaya tahrik (TCK md. 217)
- Müstehcenlik suçu (TCK md. 226)
- Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (TCK md. 228/3)
- 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi kartları Kanunu’na muhalefet,
- 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Oyunları Düzenlemesi Hakkında Kanuna muhalefet,
- 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanuna muhalefet.
Bilişim suçları denildiğinde hem bilişim sistemlerine yönelik işlenen suçların hem de bilişim sistemleri kullanılmak suretiyle işlenen ve çok sayıda maddede düzenlenen suçların da var olduğu dikkate alınmalıdır. Ayrıca bazı özel kanunlar ile cezai hükümler de öngörülmüştür.
Bilişim Suçları Hangi Kanunla Düzenlenir?
Suçların düzenlendiği genel kanun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’dur ancak bazı özel nitelikli suç tipleri bakımından bilişim suçlarına dair farklı kanunlarda düzenleme yapılmıştır. Yukarıda sayılan bazı kanunların bu konuda özel düzenlemeler içerdiği görülmektedir.
Yine 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile de bazı tedbirlerin belirli suçlar hakkında uygulanmasına imlan sağlanmıştır.
İnternette İşlenen Bilişim Suçlarına Örnekler Nelerdir?
Doğrudan bilişim suçu kabul edilen eylemler:
*Bilişim sistemlerine girme ve tahrip etme,
*Kamuya ait bilgi sistemlerini hackleme,
*Kamuya ait bilgi sistemlerine ve şirketlere ait sistemlere izinsiz girme ve orada kalma,
*Yasa dışı girilen bilgi sistemlerindeki bilgileri yok etme, silme ve tahrip etme ya da değiştirme,
*Koruma altındaki bilgi sistemlerinde mevcut kişisel verileri elde etme, hukuka aykırı şekilde kaydetme ve kullanma ya da paylaşma,
*Veri paylaşımlarını izleme ve denetleme ile buna müdahil olma,
* Kurulu bulunan bir bilişim sisteminin sağlıklı ve rutin işleyişini bozma ve engelleme,
*Bir bilişim sistemindeki verileri bozma, yok etme, değiştirme veya erişilmez kılma ile sisteme veri yerleştirme, var olan verileri başka bir yere gönderme, kısacası verilerle hukuka aykırı oynama ve buna ilişkin haksız çıkar sağlama,
*Banka veya kredi kurumuna ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemi üzerinde üzerindeki verileri değiştirme ve bozma ve buna ilişkin haksız çıkar sağlama,
*Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanma veya kullandırtma suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlama,
*Sahte banka veya kredi kartı üretme, satma, devretme, satın alma veya kabul etme,
*Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlama,
*Bir cihazın, bilgisayar programının, şifrenin veya sair güvenlik kodunun; münhasıran bu bilişim alanında işlenen suçlar ile bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenebilen diğer suçların işlenmesi için yapılması veya oluşturulması durumunda, bunları imal etme, ithal etme, sevk etme, nakletme, depolama, kabul etme, satma, satışa arz etme, satın alma veya başkanlına verme veya elinde bulundurma.
Bilişim araçlarıyla işlenen eylemler:
*Sosyal medya araçlarından hakaret ve sövmede bulunma,
*Kredi kartı dolandırıcılığı,
*E-posta ve internet dolandırıcılığı.
*Kimlik dolandırıcılığı (kişisel bilgilerin çalınması ve kullanılması),
*Finansal veya kart ödeme verilerinin izinsiz olarak elde edilmesi de dahil olmak üzere siber hırsızlık,
*Kurumsal verilerin çalınması ve satılması.
*Bilişim araçlarıyla kumar ve bahis oynatma ve buna imkan sağlama,
*Sosyal medya vasıtasıyla dolandırıcılık,
*Kişisel verilerin bilişim araçları vasıtasıyla kopyalanması,
*Bilişim araçlarıyla suçluyu övme ve terör örgütü propagandası yapma,
*Bilişim araçlarıyla suça tahrik ve intihara teşvik.
Bilişim Suçları İçin Hangi Ceza Türleri Uygulanır?
Bu suçlarda genel olarak hapis cezası ve adli para cezası öngörülmüştür ancak kişiler hakkında ayrıca güvenlik tedbirlerine hükmolunmasına da karar verilebilmektedir. Ayrıca kişi hakkında yargılama süresince adli kontrol tedbirleri de CMK kapsamında uygulanabilmektedir.
Bilişim Suçlarında Şikayet Süresi Ne Kadardır?
Şikayet, belirli suç tipleri için öngörülmüş bir usul işlemidir ve müştekinin müracaatı olmadan soruşturma yapılması mümkün değildir.
Ceza yargılamasında bazı suçlara ilişkin cezai takibatın başlatılması ve devamı bakımından “takibi şikayete bağlı olan suç” kavramı kullanılmaktadır. Takibatın başlaması, soruşturma yapılması ve kovuşturmaya geçilmesi bakımından TCK’da öngörülen şikayet koşullarının sağlanmasına tabi olan suçlar bu kapsamdadır. Şikayet ilgili cezai hükümde açıkça düzenlenmiştir.
Kanun’da bazı suçların soruşturulması ve yargılama bakımından açıkça “şikayet koşulu” aranmaktadır. Bazen kamu gücünün re’sen harekete geçmesi düzenlenmemiş ise şikayet soruşturma bakımından gereklidir.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Süre kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
Bilişim Suçları Hangi Mahkemede Görülür?
Genel olarak bu suçların ceza yargılaması suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemesinde yapılır. Nitelikli dolandırıcılık suçlarının bilişim araçlarıyla işlenmesi halinde yargılama Ağır Ceza Mahkemelerinde görülmektedir. 5 yıldan az hapis cezası gerektiren suçlarda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi iken daha yüksek oranda ceza öngörülen suçlarda yargılama Ağır Ceza Mahkemesinde yapılır.
Bilişim Suçlarında Mağdurlar Nereye Başvurmalı?
Mağdur suçun aleyhine işlendiği kişidir ve şikayette bulunarak müşteki sıfatını kazanır. Bilişim suçları özellikle teknik açıdan incelemeyi gerekli kılan bir suç tipidir. Buna dair başvuruları CMK Md. 158 kapsamında Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Aynı zamanda valiliklere de şikayette bulunulabilir.
Şikayetin, hızlı bir şekilde adlî takibata konu olması bakımından yetkili merciler olan savcılıklara ve kolluk mercilerine yapılması gerekmektedir. Yerelde görevli en yakın Polis Merkezlerine de başvuru yapmak her zaman mümkündür. Ancak bilişim suçları soruşturulması yönüyle teknik bilgi ve donanım ile yetkinlik gerektirdiğinden adli kolluk birimi olarak İl Emniyet Müdürlüklerinde görevli ihtisas birimleri olan Şube Müdürlüklerine ve Başsavcılık soruşturma birimlerine başvurulmasında fayda bulunmaktadır.