Tevsii Tahkikat (Kovuşturmanın Genişletilmesi)
Tevsii tahkikat 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş; uygulama ve Yargıtay kararları ile oluşmuş bir kurumdur. Tevsii tahkikat soruşturmanın veya kovuşturmanın genişletilmesi anlamına gelir. Taraflar tevsii tahkikat talebinde bulunarak delillerin tartışılması aşamasında daha önce araştırılmayan, incelenip tartışılmayan yahut taraflarca ileri sürülmemiş yeni delillerin toplanmasını isteyebilirler. Bu adil yargılanma ve silahların eşitliği ilkelerinin de gereğidir.
İddianamede yer almayan delillerin kovuşturma aşamasında araştırılması ve tartışılmasını sağlar. Tevsii tahkikat ile taraflara, yargılamada geriye dönük olarak delil ileri sürme imkanı sağlanmış olur.
Tevsii Tahkikat Ne Zaman Talep Edilebilir?
Tevsii tahkikat yargılamanın her şamasında talep edilebilir. Mahkeme nihai kararını verene kadar tarafların tevsii tahkikat talebinde bulunması mümkündür. Tevsii tahkikat duruşma yani delillerin tartışılması aşamasında ortaya çıkan bir durumdur. Hatta istinaf aşamasında dahi duruşma açılabilir ve tevsii tahkikat talebinde bulunmak mümkündür.
İddianamede yer almayan ancak sonuca etkili delillerin ortaya çıkması ya da iddianamede belirtilen delillerin yetersiz olması hallerinde her safhada tevsii tahkikat talebinde bulunulabilir. Zira ceza yargılamasında amaç maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıdır ve bu nedenle re’sen araştırma ilkesi geçerlidir. Bu nedenledir ki hakim, bu geniş takdir yetkisi ile esasa etkili olduğunu düşündüğü delilleri gerek tevsii tahkikat talebi doğrultusunda gerekse de re’sen toplama yetkisine sahiptir.
Mahkeme Kovuşturmayı Genişletme Talebini Reddedebilir Mi?
Kovuşturmanın genişletilmesi talebini alan mahkeme, bu talep konusunda kabul veya red kararı verecektir zira aksi halde eksik inceleme ile nihai karar vermiş sayılacaktır. Mahkeme kovuşturmanın genişletilmesi talebinin esasa etkili olduğu kanaatine varırsa bu talebi kabul eder. Talebin yargılamanın esasına ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına bir katkı sağlamayacağı hallerde mahkeme kovuşturmanın genişletilmesi talebini usul ekonomisini de göz önüne alarak reddedecektir. Ancak yerinde olmayan red kararları savunma hakkının kısıtlanması ve eksik inceleme sonucunu doğurabileceğinden mahkeme bu talep konusunda dikkatli karar vermelidir.
Sanık da ceza yargılamasının süjelerinden biri olduğundan tevsii tahkikat talebinde bulunma hakkı vardır. Bu talep duruşmada sırasında sözlü olarak bildirilebileceği gibi yazılı olarak da bildirilebilir.
Tevsii Tahkikat Kararı Kesin Midir?
Tevsii tahkikat kararı bir ara karar olduğundan kesin karar mahiyetinde değildir ve talebin reddi yahut kabulüne karar verilmesi halinde ilgililer bu karara karşı itiraz edebilirler. Bu bakımdan mahkemenin tevsii tahkikat talebinin kabulü yahut reddi kararından dönmesi mümkündür.
Tevsii Tahkikat Süreci Ne Kadar Sürer?
Tevsii tahkikat süreci her somut olayın özelliğine göre farklı şekilde işler. Bazen tevsii tahkikat gereği tanık dinlemek, keşif yapmak, bilirkişi incelemesi yapmak vs. gibi zaman alan delillerin toplanması gerekir. Bu hallerde ilgili delil dosyaya intikal edene kadar tevsii tahkikat süreci devam edecektir.
Kovuşturmanın Genişletilmesi Hangi Hukuki Sonuçları Doğurur?
Tevsii tahkikat talebinin kabulü halinde mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanması için ara karar kurar. Bu deliller toplanıp, tartışılmadan nihai kararını vermez
Tevsii tahkikat talep eden sanığın bu talebi mahkeme tarafından reddedilirse, savunma hakkının kısıtlanması sonucunun doğmaması için sanığa esas hakkında savunma sunmak üzere süre verilmelidir. Bu durum genellikle esas hakkında mütalaadan sonra gerçekleşir.
Mahkeme esasa etkili olmayan, dosyaya yenilik katmayan ve yargılamayı uzatmaya matuf tevsii tahkikat taleplerini kabul etmez.
