E-Duruşma Talebi, avukatların veya tarafların UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) üzerinden mahkemede fiziken bulunmadan, çevrim içi (online) duruşmaya katılmak için yaptıkları resmi başvurudur. Özellikle pandemi sürecinden sonra yaygınlaşan bu uygulama, yargılamanın hızlanması ve zamandan tasarruf edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.
E-Duruşma Talebi, UYAP sistemi aracılığıyla yapılır ve belirli mahkemelerdeki duruşmalara SEGBİS benzeri sistemlerle video konferans yoluyla katılım sağlar. Talep üzerine mahkeme hâkimi bu katılımı kabul ederse, taraf veya avukat duruşmaya fiziki olarak gitmeden, belirlenen saat ve link üzerinden çevrim içi katılır.
E-duruşma için talep kaydı oluşturulması ve gerekçeli bir talepte bulunulması gereklidir. Taraflardan biri veya vekili, duruşmaya e-Duruşma Sistemi yoluyla katılmayı, usul işlemleri yapmayı ya da tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesini gerekçesiyle birlikte mahkemeden talep edebilir.
E-Duruşma, UYAP mobil uygulamaları, avukat veya vatandaş portalı üzerinden duruşma gününden en az iki iş günü önce mahkemesinden talep edilir.
E-Duruşma Nedir Ve Hangi Durumlarda Talep Edilebilir?
Hukuk mahkemelerindeki duruşmalar (özellikle çekişmesiz işler ve basit yargılama usulü kapsamındakiler)
Ceza yargılaması kapsamındaki bazı hazırlık işlemleri
Tarafların açık rızasının bulunduğu oturumlar
Her mahkeme ve her dosya için E-Duruşma kabul edilmeyebilir. Mahkeme hakimi teknik veya usule ilişkin nedenlerle bu talebi reddedebilir.
Özellikle ceza mahkemelerinden ziyade hukuk mahkemelerinde bu duruşmaların yapılması daha olanaklıdır ve işin niteliğine uygundur.
Mahkeme; tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine re’sen karar verebilir.
Mahkeme; tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri dava ve işlerde ilgililerin, e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine re’sen karar verebilir.
İsticvap olunacak veya yemin edecek taraf, mahkemenin bulunduğu il dışında oturuyor ve mahkemeye bizzat gelemiyor ise öncelikle e-Duruşma Sistemi yoluyla isticvap olunur veya yemin ettirilir.
Mahkemece, e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmesine karar verilen kişiye gönderilecek meşruhatlı davetiyeye ayrıca e-Duruşmaya ne şekilde katılacağı da yazılır.
E-Duruşma Başvurusu Nasıl Yapılır?
UYAP üzerinde dosyaya ilişkin duruşma tarihinden önce e-duruşma talep bilgisi açılması ve buraya açıklama girilmek suretiyle talepte bulunulması ve sonrasında talebin Mahkemece onaylanması ile duruşma açılması mümkün olmakta ve duruşma saatinde ise duruşma sırası takip edilerek duruşmaya katılımın UYAP üzerinden kameralı ve teknik olarak ses iletmeye uygun bilgisayar ile yapılması gerekmektedir.
e-Duruşma, mahkeme huzurunda yapılan duruşma ile aynı hukuki sonuçları doğurur.
2025 E-Duruşma Sürecinin Hukuki Geleceği
2020 yılında pandemi etkisiyle hız kazanarak hayata geçirildi. Özellikle UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) altyapısıyla entegre biçimde çalışan bu sistem, ilk olarak idare ve vergi yargısında, daha sonra da hukuk mahkemelerinde kullanılmaya başlandı. Avukatlar, sistem üzerinden duruşma taleplerini dijital olarak iletebiliyor ve onaylanması hâlinde fiziksel olarak mahkeme salonuna gitmeden duruşmaya çevrim içi katılabiliyor.
Bununla ilgili yasal düzenlemeler de Adalet Bakanlığı tarafından yapılmış bulunmaktadır. “Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik” Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Avukatların talebine dayalı olarak e-duruşma yapılmasının objektif kriterlere bağlanması gerekebilir.
Ülke genelinde mahkemelerde aynı seviyede e-duruşma altyapısının kurulması beklenmektedir. Özellikle iş, tüketici, ticaret gibi belge ağırlıklı dava türlerinde e-duruşmaların standart hâline gelmesi sağlanmalıdır.
E-duruşma sisteminin adil yargılanma hakkını ihlal etmediği ve tarafların dinlenilme hakkına zarar vermediği sürece AİHM içtihatlarıyla da uyumlu hâle gelmesi mümkündür.
