Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası

Sigortasız işçi çalıştırma, işverenin herhangi bir bildirim yapmadan ve işçinin sigorta prim ödemelerini gerçekleştirmeden kayıt dışı olarak işçiyi çalıştırması ve istihdam etmesidir.

Sigortasız işçi çalıştırma, işveren bakımından idari yaptırım uygulanmasını gerektiren bir kabahattir.

İşçi işe başlamış ancak bildirge verilmemişse, asgari ücret tutarında para cezası uygulanır.

İşveren sigortasız işçi çalıştırıp işe giriş bildirgesi de vermemiş ise 2 asgari ücret tutarında ceza da kesilir.

İşveren sigortasız işçiyi aylık prim hizmet belgesine göre göstermediği her ay için 2 asgari ücret tutarında ceza kesilir.

İdari para cezaları genel anlamda 5510 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.

1 Ay Sigortasız İşçi Çalışma Cezası

İşyerinde sigortasız işçi çalıştıran işverene, bu durumun tespiti halinde işçinin 1 ay boyunca sigortasız çalıştırılması halinde 2024 yılı değeriyle 20.516 TL idari para cezası uygulanması gerekir.

Bu idari para cezasına hükmedilebilmesi için 10 yıllık bir zamanaşımı süresi belirlenmiştir. Zamanaşımı, fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren başlar. Zamanaşımı dolmadan fiilin tespit edilip idari para cezası uygulanmalıdır.

Sigortasız İşçi Çalıştırıldığı Nasıl Tespit Edilir?

* Sigortasız işçi çalıştırıldığı kurumlarca yapılan olağan denetimler sırasında tespit edilebilir. Ayrıca işverenin kayıtlarından bu belirlenebilir. Yine denetim esnasında diğer işçilerin beyanları da tespite imkan verebilir.

* İşyerinde CCTV denilen kapalı devre kameralı kontrol ve izleme sistemleri varsa, parmakizi ile işe geliş gidişler kontrol edilmekte ise veya kartlı bir sistemle işçinin işe gelme kaydı tutulmakta ise bunlar da delil olarak kabul edilebilecektir.

* İşveren hakkında ihbarda bulunulması ile yerinde yapılacak tespit ile de bu durum belirlenebilir.

*Yetkili mercilere konu işçinin kendisi tarafından olamsa dahi yakınları tarafından bildirilebilir. CİMER ve ALO 170 üzerinden bildirim yapılabilir.

* Yine kolluk birimlerinin herhangi bir şekilde işyerine gelmeleri halinde yapılan kolluk işlemleri sırasında durum tespit edilerek yetkili SGK birimleri hukuka aykırı halden haberdar edilip, işçinin sigortasız çalıştırıldığı belirlenebilir.

Tespit bakımından birçok yol ve yöntem kullanılabilir. Özellikle iş ahlakı gelişmemiş olan ülkemizde kayıt dışı istihdam sorunu büyük bir sorundur. Kayıt dışı istihdam aynı zamanda ekonomik düzenin de bir yarasıdır. Bu sebeple topluma kolektif olarak büyük sorumluluk düşmekte, kurumlar arasında bu konuda sıkı ve etkin bir işbirliğine ve bildirim mekanizmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Sigortasız işçi çalıştırmak kamu düzeninden bir meseledir ve kamu düzenine yönelen bir tehdittir. Bu sebeple başta kolluk olmak üzere bütün devlet organları ve denetim birimlerinin duyarlı olması gereken bir eylemdir.

Sigortasız İşçi Çalıştırma Durumunda İşçilerin Hakları Nelerdir?

Sigortasız ve kanuni güvencelerden yoksun ve 4857 sayılı İş Kanunu’nda sayılan diğer kurallara aykırı bir şekilde işçi istihdamı halinde;

          *İşçinin yetkili mercilere başvurma hakkı vardır.

          *İşçi konuyla ilgili hizmet tespiti davası açabilir.

          *Yasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene karşı tazminat davası açma hakkı da vardır.

          * Sigortasız çalıştırıldığı için şikayet hakkını kullanan işçinin bu sebeple işten çıkarılması durumunda işçi ayrıca işe iade davası açabilir ve tazminat talep edebilir.

Sigortasız İşçi Çalıştırmak Neden Yasaktır?

İstihdam modern ekonomik yaşamın temelidir ve buna dair düzenleme içeren kanunlarda iş güvencesi ve işçinin yasal hakları bakımından kanunla getirilmiş bir sınırlamadır işçinin güvenceli istihdamı. Sigortasız işi çalıştırmak kanunda idari yaptırıma tabi bir kabahat olarak düzenlenmiş yine SGK uygulamasında ilgili kurumlara da bunun tespiti bakımından bazı yasal bildirimlerde bulunma ve SGK’yı haberdar etme yükümlülüğü getirilmiştir.

“Yasak” demek hukuk dışılık içerir ve men edilmiş bir davranışı ifade eder. Hukuken işçiyi sigortasız istihdam etmek, kanun gereğince idari yaptırıma tabidir ve istihdam koşulları bakımından işçi işe başlar başlamaz kanuni süreler dahilinde sigortası yapılmalı ve SGK’ya istihdama esas gerekli bildirimler sunulmalıdır.

Aksi takdirde işveren hakkında idari yaptırım uygulanması gerekir.