Mal beyanı; alacaklı tarafından alacağın elde edilmesi bakımından başlatılan icra yoluyla takip sonrasında ödeme emrine istinaden borçlunun, borcu ödemeye yetecek mal ve başkaları nezdindeki haklarına dair icra dairesine İcra ve İflas Kanunu Md. 74 gereğince yapmak zorunda olduğu ve borçluyu yükümlü kılan zorunlu bir bildirimdir.
Ödeme emrine ve borca itiraz edilmezse borçlu kendisine yapılan tebligattan itibaren 7 gün içinde ya da borca itirazın kaldırılmasına karar verilirse bu kararın tefhimi/tebliğinden itibaren 3 gün içerisinde borcu ödemeye yetecek nitelikte mal beyanında bulunmakla yükümlüdür.
74. Madde hükmü şöyledir:
“2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu
I. MAL BEYANI
Beyanın muhteviyatı:
Madde 74 – Mal beyanı, borçlunun gerek kendisinde ve gerek üçüncü şahıslar yedinde bulunan mal ve alacak ve haklarında borcuna yetecek miktarın nevi ve mahiyet ve vasıflarını ve her türlü kazanç ve gelirlerini ve yaşayış tarzına göre geçim membalarını ve buna nazaran borcunu ne suretle ödeyebileceğini yazı ile veya şifahen icra dairesine bildirmesidir.”
Mal beyanı, kişinin mevcut mal durumunu gösteren ve borç bakımından ödeme ekonomik yeterliliğini ortaya koyan bir belgedir. İcra işlemleri bakımından ise borcun ödenmesine yetecek miktarda mallarını ve başka kişiler nezdindeki alacaklarını beyan etmesidir.
Mal Beyanı Hangi Durumlarda Verilir?
Mal beyanı belirli kişiler bakımından yapılması gereken kanuni bir yükümlülüktür:
a)Kendisine borca ilişkin bir ödeme emri ulaşan borçlu tarafından 7 gün içinde yapılır.
b) Ödeme emri gönderilen borçlunun itirazına istinaden takip durdurulmuş ve sonrasında mahkemece itirazın kaldırılmasına/iptaline karar verilmişse borçlu tarafından 3 gün içinde yapılır.
c)Ticareti terk eden bir tacir, 15 gün içerisinde ticaret siciline bildirimde ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmakla yükümlüdür.
d) Sırf rehin hakkına itiraz olunduğu takdirde, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipten vazgeçerek, takibin haciz yolu ile devamını isteyebilir. Bu takdirde, borçluya mal beyanında bulunması için yedi gün süre verilir.
e) Borcu ödemekte aciz hali bulunan iflasa tabi borçlu, bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren mal beyanını iflas talebine eklemek zorundadır.
Mal Beyanı Nasıl Hazırlanır?
İcra takip işlemleri bakımından ve İcra ve İflas Kanunu kapsamında verilecek mal beyanları yönüyle standart mal beyanı formları kullanılabilmektedir.
Bunun yanında 3628 sayılı Kanun kapsamında kullanılan ve kamu kurumlarına kamu görevlilerince verilen mal beyanı formları da kullanılabilmektedir.
Mal Beyanı Vermemenin Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Mal beyanı verilmesi yasal bir zorunluluktur ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümleri gereğince mal beyanında bulunmayan borçlu zorlama hapsine tabi tutulabilir.
Mal beyanında bulunmayan borçlu, alacaklının talebi üzerine beyanda bulununcaya kadar icra mahkemesi hakimi tarafından bir defaya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunur.
Ancak bu hapis süresi üç ayı geçemez.
Mal Beyanında Bulunmamak Suç Mudur?
Mal beyanında bulunmamak, belirli kanunlarda özellikle kamu görevlileri bakımından 3628 sayılı Kanun’da mazeretsiz olarak mal bildiriminde bulunmamak ceza yaptırımına tabi bir eylem olarak düzenlenmiştir.
Ancak mal beyanından bulunmamak 2004 sayılı Kanun bakımından zorlama hapsi uygulanabilen ve icra hakimince karar verilebilen alacaklının alacağına ulaşmasını sağlamak amacıyla getirilmiş bir tedbirdir. Cebir icra yoluyla alacağı temin etmeyi tamamlayan bir işlemdir.
Kişinin, zorlama hapsine tabi tutulması durumunda mal beyanında bulunması ile zorlama hapsine son verilir.
