IP ( Internet Protocol) belirli bir ağa bağlı cihazların birbirlerini tanımak için birbirleri ile iletişim kurmak ve birbirlerine veri yollamak için kullandıkları, internet protokolü standartlarına göre verilen adresi ifade eder. (Jones, Nigel/George, Esther/Karagöz, Kasım/Dülger, Volkan Murat/Modoğlu, Gözde, Türk Ceza Adalet Sisteminin Etkinliğinin Geliştirilmesi, Bilişim Suçları Modülü, s. 55.)
İnternete bağlanan her bilgisayara internet servis sağlayıcı tarafından bir IP adresi verilir. İnternetteki diğer bilgisayarlar bu bilgisayara verilen IP adres ile ulaşırlar.
IP adresleri, dinamik ve statik olarak iki bölüme ayrılır. Genel olarak dinamik IP adresi kullanılır. Dinamik IP adresleri, zamana ve oturuma göre değişir. Çünkü servis sağlayıcı o an için boş olan IP adresini kullanıcıya atar. Statik IP adresi ise, zamana ve oturuma göre değişmeyen adresi ifade eder. Ancak sistem yöneticisi tarafından tanımlanıp değiştirilebilir. (Jones/George/Karagöz/Dülger, s. 55.)
Bilişim sistemi aracılığı ile işlenen suçlarda tespit edilen IP adresi, tek başına suçun işlendiğini kanıtlayan bir delil değildir. Sadece IP numarasına dayanarak sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurulması hukuka aykırı olacaktır. IP adreslerinin çeşitli yollarla değiştirilmesi karşılaşılan bir durumdur. IP adresinin sanık adına olmasına rağmen başkası tarafından kullanıldığı iddiası varsa, bu IP adresinin sanık tarafından kullanılıp kullanılmadığı yapılacak araştırmalar ile netleştirilmelidir. Zira IP adresinin sanığın rızası dışında başka kişilerce ele geçirilerek kullanılması da mümkündür. Bu bağlamda sanığın sosyal medya hesaplarından ya da internet üzerinden gerçekleştirdiği diğer işlemler de araştırılarak ve uzman bilirkişilerden rapor alınarak mevcut IP adresinin sanık tarafından kullanılıp kullanılmadığı belirlenmelidir.
IP Adresi ile Gerçek Kişinin Kimliği Kesin Olarak Belirlenebilir Mi?
IP adresi ile kullanılan IP üzerinden kullanıcıya ulaşılması mümkündür. IP adresinin hangi internet sağlayıcıya ait olduğu belirlenerek bu adresin hangi aboneye verildiği bulunabilir. Özellikle yargı süreçlerinde mahkeme kararı ile ilgili internet sağlayıcılardan bu bilgiler talep edilerek IP adresinin sahibi gerçek kişinin kimliği tespit edilebilir. Ancak yukarıda da açıklandığı gibi IP adresinin sanık adına olmasına rağmen başkası tarafından kullanıldığı iddiası varsa, bu IP adresinin sanık tarafından kullanılıp kullanılmadığı yapılacak araştırmalar ile netleştirilmelidir.
Paylaşılan veya Dinamik IP Adresleri Tespit Sürecini Nasıl Etkiler?
Statik IP adresleri genel olarak kurumlar, web sitelerinin barındırıldığı sunucular veya benzeri büyük sistemlerde kullanılmaktadır. Tercih edilmesinin en önemli sebebi sabit olması ve değişken olmamasıdır. Statik IP de değişken olmaması suçlunun tespiti açısından kolaylık sağlasa da, doğrudan bir cihaza değil de internete bağlanma hakkı bulunan bir aboneliğe işaret ettiğinden bu IP adresinden yapılan internet çıkışının hangi aygıttan yapıldığının tespiti yalnızca IP adresi ile belirlenemez..
Dinamik ip adresleri ise statik ip adreslerine göre değişkenlik arz etmektedir. İnternete her bağlanıldığında cihaza yeni bir ip adresi tanımlanmaktadır. İnternet bağlantısı kesildiği zaman ise bu IP adresi başka bir kişiye tahsis edilir. Dinamik IP adresleri internette gezinirken bile otomatik olarak yani bağlantı kesilmeden servis sağlayıcısı tarafından değiştirilebilir. Bu durum suçlunun tespiti açısından güçlüğe neden olmaktadır
Mahkemeler IP Adresi Delil Olarak Kullanabilir Mi?
Mahkemeler açısından IP adresi önemli bir delil olmakla birlikte tek başına kullanıldığında kesin bir delil olarak kabul edilemez. IP adresinin yanı sıra, suçun işlendiğine dair diğer deliller de toplanmalı, IP adresinin kuşkuya yer bırakmayacak biçimde sanık tarafından kullanıldığının tespiti için gerekli araştırmalar yapılmalı ve bilirkişi raporu alınmalıdır. IP kayıtlarının delil olarak kabul edilebilmesi için bu kayıtların sağlıklı bir şekilde tutulmuş olması gerekir. IP adresi belirlemesi yapılırken adres, tarih, saat gibi konularda dikkatli bir inceleme yapılmalıdır. Zira bu hususlarda yapılan hatalar sonucunda yanlış kişilerin şüpheli ya da sanık olarak işlem görmesi ve giderek ceza alması riski vardır.
VPN ve Proxy Kullanımı IP Adresi Üzerinden Takibi Engeller Mi?
Bir VPN veya Proxy kullanmak, web sitelerinin gerçek IP adresini görmesini engeller ve bunun yerine, VPN sunucusunun IP adresi görünür.
Haksız Yere IP Adresi Üzerinden Suçlanan Bir Kişi Ne Yapmalıdır?
Haksız yere IP üzerinden suçlanan bir kimse öncelikle IP adresinin kendisi tarafından kullanılmadığının tespiti için soruşturma aşamasında savcılığın ve kovuşturma aşamasında ise mahkemenin gerekli araştırmaları yapmasını talep etmelidir. IP adresinin yanı sıra, suçun işlendiğine dair diğer deliller de toplanmalı, IP adresinin kuşkuya yer bırakmayacak biçimde sanık tarafından kullanıldığının tespiti için gerekli araştırmalar yapılmalı ve bilirkişi raporu alınmalıdır.
IP ADRESİ İLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMASI
Sanığın aşamalarda istikrarlı olarak atılı suçu işlemediğini savunduğu, internet sitesinden harcamanın yapıldığı 46.***.**.111 IP adresinin bağlı olduğu telefon hattının hakkında takipsizlik kararı verilen … adına kayıtlı olduğu, ilgili telefon hattının …’in bilgisi dışında sahte belgelerle … ve … isimli şahıslar tarafından satın alındığı, 0 541 *** ** 89 hattının … tarafından işbu dosyadaki suç tarihine yakın tarihlerde benzer suçlarda kullanıldığı göz önüne alınarak sanığın beraatine karar verilmesi yerindedir
…
46.***.**.111 IP adresinin bağlı olduğu 0 541*** ** 89 numaralı telefon hattını suç tarihinde kullanan … ve … … isimli şahıslar hakkında başkasına ait banka veya kredi kartının izinsiz kullanılması suretiyle yarar sağlama suçundan zamanaşımı süresi içerisinde soruşturma yapılması mümkün görülmüştür.
Mağdura ait kredi kartı bilgileri kullanılarak 15.03.2011 tarihinde www.mobiltel.com.tr isimli internet sitesinden 46.***.**.111 IP adresi üzerinden bilgisi ve izni dışında 2.000,00 TL tutarında harcama yapılan somut olayda;
Sanığın aşamalarda istikrarlı olarak atılı suçu işlemediğini savunduğu, internet sitesinden harcamanın yapıldığı 46.***.**.111 IP adresinin bağlı olduğu telefon hattının hakkında takipsizlik kararı verilen … adına kayıtlı olduğu, ilgili telefon hattının …’in bilgisi dışında sahte belgelerle … ve … isimli şahıslar tarafından satın alındığı, 0 541 *** ** 89 hattının … tarafından işbu dosyadaki suç tarihine yakın tarihlerde benzer suçlarda kullanıldığı hususları hep birlikte değerlendirildiğinde; yargılama sürecindeki işlemlerin usûl ve kanuna uygun olarak yapıldığı, aşamalarda ileri sürülen iddia ve savunmaların toplanan tüm delillerle birlikte gerekçeli kararda gösterilip tartışıldığı, vicdanî kanının dosya içindeki belge ve bilgilerle uyumlu olarak kesin verilere dayandırıldığı anlaşıldığından, Cumhuriyet savcısının, sanığın adına açılan şirket üzerinden gerçekleştirilen işlemlerden sorumlu tutulması gerektiğine dair yerinde görülmeyen temyiz sebepleri reddedilmiştir. ( Y 8. CD 06.11.2024 T, 2024/17239 E., 2024/8452 K.)
” … ” isimli Twitter hesabı sahibinin ifadesinin alınması ve gerekirse adına kayıtlı hesap bilgileri ve hesap hareketlerinin de incelenmesi, şikâyet konusu işlemler hakkında “https://…” isimli site ile hizmet sağlayıcı olan … adlı firmadan istinabe yolu ile IP adresleri ve kullanıcı bilgilerinin talep edilmesi ve bunların yanısıra olayın aydınlatılmasına yarar diğer delillerin toplanmasının ardından yapılacak inceleme sonucuna göre şüphelilerin hukuki durumlarının takdir ve tayini gerekir
Dosya kapsamına göre, şikâyetçinin, Twitter isimli sosyal medya sitesinde ”…” isimli şahsa ait ”@ugurgulmat” kullanıcı adıyla yayınlanmış Binance reklamının içeriğini öğrenmek için tıkladığını ve ekranın …’de bulunan kendi hesabının giriş sayfasına benzer olarak görmesi üzerine … hesabında reklamın yer alabileceğini düşünerek kendi hesabını açmaya çalıştığını, ancak hesabına erişim sağlayamadığını, bir kaç dakika sonra… numaralı hattan isminin ”…” olduğunu ve …’de görevli olduğunu söyleyen şahsın kendisini arayarak Gürcistan ülkesinden hesabının ele geçirilmeye çalışıldığını, hesabını kurtarması için kendisinden mail adresine gelen doğrulama kodunu ve başka bilgileri istemesi sonrasında 40.250,00 Türk lirasının hesabında bulunmadığını gördüğünü ve bu şekilde dolandırıldığını anladığını iddia etmesi üzerine başlatılan soruşturma neticesinde, sabit telefon hattı sahibinin çok sık değiştiği, hattın fiili kullanıcıları ile hat sahiplerinin farklı olduğu, hattın resmi sahibine ulaşılsa bile menfaat sağlayan şahsın tespit edilemeyeceği ve kripto varlığının kimin hesabına gönderildiğinin de belli olmadığından bahisle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş ise de; ” … @ugurgulmat” isimli Twitter hesabı sahibinin ifadesinin alınması ve gerekirse adına kayıtlı hesap bilgileri ve hesap hareketlerinin de incelenmesi, şikâyet konusu işlemler hakkında https://aeroswap.io/ isimli site ile hizmet sağlayıcı olan … adlı firmadan istinabe yolu ile IP adresleri ve kullanıcı bilgilerinin talep edilmesi ve bunların yanısıra olayın aydınlatılmasına yarar diğer delillerin toplanmasının ardından yapılacak inceleme sonucuna göre şüphelilerin hukuki durumlarının takdir ve tayini gerekirken, eksik soruşturmaya dayalı olarak verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karara yönelik itiraz üzerine soruşturmanın genişletilmesine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde itirazın reddine karar verilmesi, Kanun’a aykırı olup kanun yararına bozma talebi yerinde görülmüştür. ( Y 2. CD 04.12.2024 T, 2024/13777 E., 2024/18593 K.)
Sosyal Güvenlik Kurumundan iş yerinde çalışacak kişilerin sigorta giriş bildirgesini düzenlemesi amacıyla kurumun sistemine veri girişini sağlayacak internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi kime teslim edildiğinin sorulması ve dosyada mevcut işe giriş bildirgelerinin yapıldığı IP adreslerinin suç tarihlerinde kim tarafından kullanıldığının tespiti gerekir
… oluşa ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın mali müşaviri olduğu … firmasında çalışmadığı halde 22 kişiyi e-bildirge yoluyla çalışmış gibi göstererek Sosyal Güvenlik Kurumunun bilişim sistemine gerçeğe aykırı veri yerleştirdiği, bu suretle bilişim sistemindeki verileri bozma yoketme, erişilmez kılma,sisteme veri yerleştirme suçunu işlediği iddia olunan somut olayda;
Sanığın, gerçekleştirilen tüm işlemlerden işyeri sahibi tanık Y.C.’nin bilgisi olduğunu ve üzerine atılı suçlamayı kabul etmediğini savunması karşısında; Sosyal Güvenlik Kurumundan iş yerinde çalışacak kişilerin sigorta giriş bildirgesini düzenlemesi amacıyla kurumun sistemine veri girişini sağlayacak internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi kime teslim edildiğinin sorulması ve dosyada mevcut işe giriş bildirgelerinin yapıldığı IP adreslerinin suç tarihlerinde kim tarafından kullanıldığının tespiti suretiyle maddi gerçeğin kuşkuya yer verilmeyecek şekilde tespit edildikten sonra sonucuna göre sanığın hukuki durumunun değerlendirilmesi, sonucuna göre sanığın kendisine verilen internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresiyle katılan kurumun sistemine veri yüklemesi halinde eyleminin 5237 sayılı Kanun’un 204 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan resmî belgede sahtecilik suçuna göre özel norm niteliğinde olan aynı Kanun’un 244 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasındaki kamu kurumuna ait bilişim sistemine veri yerleştirme suçunu oluşturacağı gözetilmeden eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması hukuka aykırı bulunmuştur. ( Y 8. CD 09.10.2024 T, 2023/1634 E., 2024/7556 K.)