Arabulucuya başvurmanın dava şartı olarak düzenlendiği hallerde zorunlu arabuluculuk söz konusudur. Ancak bazı hallerde ise ihtiyari ve tarafların iradesine tabi arabuluculuk öngörülmüştür.
Kira davalarında, ortaklığın giderilmesi davalarında, iş sözleşmesinin haksız feshi davalarında ve bazı ticari davalarda arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmaktadır.
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği
“Dava şartı olarak arabuluculuk
MADDE 22 – (1) Arabulucuya başvurulmuş olmasının kanunla dava şartı olarak düzenlendiği durumlarda davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.
(2) Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir.
(3) Dava dilekçesi içeriğinden açıkça arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde derhal herhangi bir usuli işlem yapılmadan ve duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.”
Arabuluculuk Ardından Dava Açmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Arabuluculuk genel anlamda bazı davalarda zorunlu olarak uygulanan ve dava şartı kabul edilen bir prosedürdür. Yönetmelik hükmü gereğince arabuluculuk gizliliğe tabidir ve burada yer verilen bilgi ve belgeler dava sürecinde kullanılamaz.
Konuya dair Yönetmeliğin 7 inci maddesinde düzenleme yapılmıştır.
“Beyan veya belgelerin kullanılamaması
MADDE 7 – (1) Taraflar, arabulucu veya arabuluculuğa katılanlar da dâhil olmak üzere üçüncü bir kişi, uyuşmazlıkla ilgili olarak hukuk davası açıldığında yahut tahkim yoluna başvurulduğunda, aşağıdaki beyan veya belgeleri delil olarak ileri süremez ve bunlar hakkında tanıklık yapamaz:
a) Taraflarca yapılan arabuluculuk daveti veya bir tarafın arabuluculuk faaliyetine katılma isteği.
b) Uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile sona erdirilmesi için taraflarca ileri sürülen görüşler ve teklifler.
c) Arabuluculuk faaliyeti esnasında, taraflarca ileri sürülen öneriler veya herhangi bir vakıa veya iddianın kabulü.
ç) Sadece arabuluculuk faaliyeti dolayısıyla hazırlanan belgeler.
(2) Birinci fıkra hükmü, beyan veya belgenin şekline bakılmaksızın uygulanır.
(3) Birinci fıkrada belirtilen bilgilerin açıklanması mahkeme, hakem veya herhangi bir idari makam tarafından istenemez. Bu beyan veya belgeler, birinci fıkrada öngörülenin aksine, delil olarak sunulmuş olsa dahi hükme esas alınamaz. Ancak, söz konusu bilgiler bir kanun hükmü tarafından emredildiği veya arabuluculuk süreci sonunda varılan anlaşmanın uygulanması ve icrası için gerekli olduğu ölçüde açıklanabilir.
(4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar, arabuluculuğun konusuyla ilgili olup olmadığına bakılmaksızın, hukuk davası ve tahkimde uygulanır.
(5) Birinci fıkrada belirtilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, hukuk davası ve tahkimde ileri sürülebilen deliller, sadece arabuluculukta sunulmaları sebebiyle kabul edilemeyecek deliller hâline gelmez.”
Arabuluculuk Raporunun Dava Sürecine Etkileri Nelerdir?
Adliye arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede uyuşmazlık konusu hususlarda zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.
Arabuluculuk için Yönetmelikte 6 haftalık bir süre öngörülmüştür.
Ticari Davalarda Arabuluculuk Ardından Dava Açma Süreci
Ticari davalarda zorunlu arabuluculuk söz konusudur ve arabulucuya başvurulması zamanaşımı süresini keser.
Türk Ticaret Kanunu’nun 5 inci madddesinde göre, ticari davalardan, paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Dava açılırken mutlaka arabuluculuğa dair Son Tutanağın Mahkemeye dava dilekçesinde sunulmuş olması gerekir.
Dava açma süresi ise bu son tutanağın tarihinden sonra işlemeye başlayacak ve kanunda dava konusuna ilişkin dava açma süresi kadar bir süre dava açılmasında söz konusu olacaktır. Arabuluculuğa başvuru kanunda öngörülen başvur sürelerini keser ve son tutanak tarihiyle birlikte bu süreler yeniden işler.
Kira Davaları İçin Arabulucuk Ardından Ne Kadar Sürede Dava Açılmalıdır?
Arabuluculuk işlemine dair Son Tutanağın Düzenlendiği tarihten itibaren sürelere özen göstermek gereklidir. Örneğin işe iade davalarında bu tarihten itibaren iki hafta içinde dava açılmalıdır.
Kira davaları için de kanunda düzenlenen sürelerin arabulucuya başvurulmasından sonra işlemeye başlaması söz konusudur. Bu sebeple özellikle dava açma sürekleri bakımından uzman bir avukattan yardım alınması hak kaybına uğramanızı engelleyecektir.
