Son yıllarda ülke gündemine giren ve dolandırıcılar tarafından başkaları adına olan banka hesapları kullanılarak yapılan dolandırıcılık suçları yaygın bir şekilde işlenmektedir. Yargı kararlarına da yansıyan bu suçta kişinin banka hesabını dolandıcılık amaçlı kullanılmak üzere vermesi ile dolandıcılık suçu işlendiğinden bihaber olarak sadece kişinin yasal bir parayı almak için bu hesabı kullanması na olanak sağlanması arasında farklar bulunmaktadır.
TCK Md. 158 kapsamında nitelikli dolandırıcılık suçunda öncelikle kişi, kendisine ait hesabın yasa dışı bir paranın ve haksız bir menfaatin elde edilmesi amacıyla kullanılacağını bilmelidir. Buna bağlı olarak hesabın kullanılmasına rıza göstermelidir. Sonrasında dolandırıcılık fiili işlenerek elde edilen kazanç dolandırıcı suç faili tarafından bu hesaba göndertilmelidir. Fail, hesaba gelen parayı ve haksız edinimi, kişiye ait bu hesabı kullanarak elde etmiş olmalıdır. Dolandırıcı bu kişidir ve cezai anlamda ve hukuken de sorumludur. Hesaba giren paranın dolandırıcılık eylemi kaynaklı elde edilmiş haksız kazanç olduğu bilinmelidir.
Bu eylemlerin suçta kullanılan bahse konu hesap kiralanmak suretiyle işlenmesi ve kiralamayı yapan hesap sahibinin de bu kastla ve dolandırıcılık eylemini bilerek hesabını kullandırtması halinde suça yardım ve asli fail gibi cezalandırılması mümkündür. Nitekim ceza mahkemesi kararları da bu şekilde hesabın dolandırıcılık amaçlı kullanılması halinde hem dolandıcı olan hem de dolandırma eyleminde hesabını dolandırma için kullandırttığı belirlenen hesap sahibi kişiler hakkında ceza davası açılmakta ve haklarında mahkumiyet kararı verilmektedir.
Haksız paranın elde edilmesi ve takibi bakımından bu hesapların kullanılması, suçun daha kolay ve kollukça takibine engel olmak yönüyle işlenen bir suç türüdür. Ancak banka hesaplarının dolandırmada kullanılması suçun işlenmesinde hesabı kullanılan ve bilgi sahibi olan kişileri de hukuki anlamda sorumlu kılmaktadır.
Banka Hesabını Başkasına Vermek Suç Mu?
“Banka hesabını başkasına vermek” şeklinde TCK’da düzenlenen bir suçu tipi yoktur.
TCK’da bu bakımdan dolandırıcılık suçtur ve TCK Md. 158’de bazı dolandırıcılık tiplerinin işlenmesi nitelikli dolandırıcılık kabul edilmiştir. Banka hesabının kullanılması suretiyle işlenenen dolandırıcılık suçlarında “Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle” işlenen nitelikli dolandırıcılık eylemleri söz konusu olur.
Burada banka hesabını vermek suç değildir, banka hesabının dolandırıcılık amaçlı kullanılmasına imkan sağlamak cezai yaptırıma tabi olan bir suçtur.
Hesap sahibi de dolandırıcılık eylemine iştirak etmekte ya da dolandırıcılık işlenmesi için hesabın kullanılmasına olanak sağlayarak bilerek ve kasten suçun işlenmesine ortak olmaktadır. Hesap sahibinin eyleminin suça yardım olarak değerlendirilmemesi halinde nitelikli dolandırıcılık faili gibi cezalandırılması mümkündür. Suça yardım ve yataklık eyleminin tefriki bakımından hesabı suçta kullanılan kişinin dolandırma sakiyle hareket edip etmediğinin belirlenmesi gerekir.
Hesabını kullandıran ve bundan bir menfaat temin etmeyen ve suçun işlenmesinden ve hesabının bu amaçla suçta kullanılmasından bihaber olan hesap sahipleri bakımından Yargıtay’ın beraat kararı verilmesi yönünde kararları bulunmakla birlikte son dönemde bu sebeple failin suçtaki manevi unsuru dikkate alınmadan asli fail gibi cezalandırıldığı da görülmektedir.
Hesap Kiralama Yoluyla İşlenen Dolandırıcılıklar
Hesap kiralama olağan ve makul bir yasal eylem değildir. Günümüz bilgi çağında kimse hesabını çok yakını olmadıkça bir para alınması ve kullanımı için kimseye vermez ve vermemelidir. Dolayısıyla banka hesabı açmanın ve kullanmanın çok kolay ve olağan olduğu bir durumda başkasından anlık bir ihtiyaç vaki olmadıkça gelecek bir paranın elde edilmesi için bir kişinin hesabını kullandırmasını talep etmek mantıklı ve olağan değildir.
Bu kullandırmanın iyi niyetle nafaka geleceği, burs geleceği, ailesinden para geleceği gibi safi ve hukuka uygun açıklamalarla kişilerden istendiği görülmekte ve çoğu zaman hesap sahibi de bu sebeple hesabın kullanılmasına rıza göstermektedir. Bu durumda hesabını kullandırtan kişinin hesabın kullanılmasına dair bir bedel alması da söz konusu değildir.
Diğer yöntemde ise hesabını veren kişi bedel karşılığı vermekte ve çoğu zaman da bu kullanmanın yasa dışı bir amaçla yapıldığı konusunda bilgi sahibi olmaktadır.
Açıklandığı üzere tanımadığınız bir kişiye hesabınızı kullandırtmak olağan ve mantıklı değildir ve hesabı bir bedel karşılığında kullandırtmanız halinde dolandırıcılık suçunun mağduru olabilir ve dolandırıcı olarak yargılanabilirsiniz.
Dolandırıcılık failleri eğitim düzeyi yüksek ve hile ile kişilerin iradesine etki edip haksız kazanç elde etmeyi temel bir suç işleme yöntemi olarak benimsemiş olan kriminal tiplerdir ve dolandırıcılık eyleminden bihaber masum bir kişiyi kandırmak suretiyle onun banka heabını suçta kullanarak haksız menfaat elde edebilmekte ve elde edilen paranın bu hesaba gönderilmesini sağlayarak menfaat sağlamaktadırlar.
Bilmeden Hesap Kiraya Verenlerin Hukuki Durumu
Hesabın kullanılmasına dair bilgi sahibi olmama halinde bunun cezai ve hukuki anlamda sorumluluk doğurması mümkün değildir. Ancak kişinin hukuken böyle bir dolandırıcılık eylemi için değil tamamen iyi niyetli olarak ve yasal ve meşru bir amaçla hesabını kullanılmak üzere ilgili kişiye verdiğini ve kullanılmasına imkan sağladığını ispatlaması gerekecektir.
Aksi halde dolandırıcılık eylemlerini işleyen ve hileli eylem ile menfaati temin ederek bu hesaba gelmesini sağlayan suç failleri gibi sanık olarak yargılanmaları ve haklarında mahkumiyet kararı verilmesi mümkündür. Ancak bilmeme ve suçtan bihaber olma burada ayırıcı durumdur ve kişi suçun işlenmesinden habersiz olmalı ve dolandırıcılık suçunun işlenmesine imkan sağlamak için hesabını kullandırtmamış olmalıdır. Suç işlemek saikiyle hesap sahibi hesabını kullandırtmakta ve suç konusunda bilgi sahibi ise suçun faillerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Ancak bunun dışında bazı hallerde hesap sahibinin bilgisi dışında ya da hesabını verme amacı dışında banka hesabının suçta kulanılması da söz konusu olabilmektedir.
Hesabını kiraya vermek makul ve hukuka uygun değildir ve kişi bu sebeple mağdur edilebilir ve bankacılık işlemleri bakımından kişisel olan bu hesaplarda başkası adına işlem yapılması ve hesabın başkalarınca kullanılması da hukuki ve cezai sorumluluk doğurabilir. Ancak bazı hallerde kişinin yardım etme amacıyla ve iyi niyetli olarak hesabının kullandırtması ve gelen paranın bir suç sonucu elde edilmiş bir para olduğundan bilgi sahibi olmaması halinde cezai anlamda da sorumlu tutulmaması gerektiği değerlendrilmektedir.
Mağdurlar Ne Tür Hukuki Yolları İzleyebilir?
Mağdur olan kişi, hesabı suç işlemek saikiyle hareket etmeyen ve hukuk dışı bir şekilde hesabı kullanılan kişidir. Suçun asli mağdurlarından birisi de hile ile iradesi fesada uğratılarak parası karşılıksız bir şekilde yanıltılarak alınan kişidir. Parası alınan kişiyi suçtan zarar gören olarak kabul etmek de gerekmektedir.
Ancak banka hesabının suçta kullanılması bakımından suçun işlenmesi konusunda bilgi sahibi olan kişi ise mağdur olmaması gereken kişidir. Mağdur edildiğini düşünen ve mağdur olan kişi, suçtan zarar gördüğünü iddia etmekte ise şikayetçi olabilir ve mağduriyetini ispat etmesi halinde zararının giderilmesini talep edebilir.
Mağdur haksız ve hile ile bir mal satılması ya da değişik yollarla parası haksız bir şekilde elde edilen kısacası suçtan zarar gören kişidir. Olayın dolaylı mağduru ise hesabının suçta kullanıldığını bilmeden hesabını asli suç faillerine kullandırtan kişidir.
Bu suç tipinde dolaylı mağdur olan hesap sahiplerinin çoğunlukla iyi niyetli olarak hesaplarını verdikleri görülmekte ancak bu kişilerin büyük kısmı hileli eylemi işleyen suç failleri ile birlikte dolandırıcı olarak yargılanmaktadır. Dolayısıyla hesap sahiplerinin böyle bir suç işleme saikiyle hareket etmediklerini ispat edemedikleri ve suç failleri ile bir irtibatlarının suçun işlenmesine dair var olmadığını ispatlamadıkları sürece ayrıca dolandırıcı olarak cezalandırılmaları mümkündür.
Adli ve Mali Sorumluluklar Nelerdir?
Bu suçlarda zararın giderilmesi cezada indirim ve hiç ceza verilmemesine sebep olabilmektedir. Ceza yargılamasında hakim zararın faillerce giderilmesini öncelikle gözetecek ve mağdur suçtan zarar görenin zararının giderilmesini isteyecektir. Bu yönüyle mali anlamda suç failinin ya da suç faili olduğu kabul edilen kişilerin suçtan zarar gören mağdurun zararını karşılamaları gereklidir.
Dolandırıcılık kamu davası açılmasını gerektiren bir suç tipidir ve yüz kızartıcı bir suçtur ve toplumda güven olgusunu erozyona uğratan bir niteliğe sahiptir. Sanık olarak mahkum edilen kişiler hakkında suçtan zarar gören kişi maddi ve manevi tazminat davası da açabilir.
Adli yönden ise suç failleri nitelikli dolandırıcılık suçundan yargılanırlar ve bu suç için öngörülen ceza bakımından yargılama Ağır Ceza Mahkemelerinde görülmektedir.
