Kira stopajı, özellikle ticari mülk kiralamalarında önemli bir konudur. Bu makalede, stopaj nedir, kira stopajı nedir, kira stopaj oranları, stopajın kim tarafından ödendiği, stopaj hesabının nasıl yapılacağı ve 2024 yılı kira stopaj oranları gibi konular detaylı olarak ele alınacaktır.
Stopaj Nedir?
Stopaj, bir gelir vergisi türüdür ve kaynağında kesilerek vergi dairesine ödenir. Bu yöntemle, belirli gelir türleri üzerinden alınan vergiler, gelirin elde edildiği anda kesilir ve vergi dairesine aktarılır. Böylece, vergi toplama süreci hızlanır ve kolaylaşır. Stopaj vergisi, kira ödemelerinden personel ödemelerine kadar geniş bir yelpazede uygulanır.
Kira Stopajı Nedir?
Kira stopajı, kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen kira gelirleri üzerinden kesilen gelir vergisidir. Özellikle ticari mülk kiralamalarında, kiracı tarafından ödenen kira bedeli üzerinden stopaj kesilir ve vergi dairesine ödenir. Kira Stopaj ödemeleri Gelir Vergisi Kanunu Mad. 94’te düzenlenmiştir. Bu uygulama sayesinde kiracı, kira öderken vergisini de önceden tahsil eder bununla birlikte vergi dairesi de geliri zamanında toplar.
Kira Stopaj Oranı Kaçtır?
2024 yılı itibariyle, kira stopaj oranı %20 olarak belirlenmiştir. Bu oran, kiraya verilen gayrimenkulün türüne ve kiralama amacına göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin, konut kiralamalarında stopaj uygulanmazken, ticari mülk kiralamalarında %20 oranında stopaj uygulanır.
Kira Stopajını Kim Öder?
Kira stopajı, genellikle kiracılar tarafından ödenir. Kiracı, kira bedelini öderken brüt kira bedeli üzerinden stopaj keser ve kalan tutarı kiraya verene öder. Kesilen stopaj tutarı ise vergi dairesine beyan edilerek ödenir.
Kira Stopajı Hesabı Nasıl Yapılır?
Kira stopajının hesaplanması, brüt kira bedeli veya net kira bedeli üzerinden yapılabilir. Aşağıda her iki yöntem için detaylı hesaplama adımları verilmiştir.
a. Net Kira Bedeli ile Stopaj Hesabı:
Net kira bedeli, kiraya verenin eline geçen tutardır. Brüt kira bedeli ise bu tutarın stopaj kesintisi yapılmamış halidir.
- Net kira bedeli: 8,000 TL
- Stopaj oranı: %20
Brüt Kira Bedeli = Net Kira Bedeli / (1 – Stopaj Oranı) Brüt Kira Bedeli = 8,000 TL / (1 – 0.20) = 10,000 TL
Stopaj Tutarı = Brüt Kira Bedeli * Stopaj Oranı Stopaj Tutarı = 10,000 TL * %20 = 2,000 TL
b. Brüt Kira Bedeli ile Stopaj Hesabı:
Brüt kira bedeli, kiracının ödediği toplam tutardır.
- Brüt kira bedeli: 10,000 TL
- Stopaj oranı: %20
Stopaj Tutarı = Brüt Kira Bedeli * Stopaj Oranı Stopaj Tutarı = 10,000 TL * %20 = 2,000 TL
Net Kira Bedeli = Brüt Kira Bedeli – Stopaj Tutarı Net Kira Bedeli = 10,000 TL – 2,000 TL = 8,000 TL
c. Kira Stopaj Tutarından Net ve Brüt Kira Bedeli Hesabı:
Kira stopaj miktarından kira bedeli hesaplama, stopajın kiraya verenin eline geçecek net kira bedeli üzerinden yapılması durumunda önemlidir. Bu bölümde, kira stopaj miktarından brüt ve net kira bedellerinin nasıl hesaplanacağını adım adım açıklayacağız.
2024 yılı itibariyle kira stopaj oranı %20 olarak belirlenmiştir.
Kira Stopaj Miktarından Brüt Kira Bedeli Hesaplama
Eğer kira stopaj miktarını biliyorsak, brüt kira bedelini aşağıdaki formülle hesaplayabiliriz:
BRÜT KİRA BEDELİ = Stopaj Miktar / Stopaj Oranı
Örnek Hesaplama:
- Stopaj Miktarı: 2,000 TL
- Stopaj Oranı: %20
BRÜT KİRA BEDELİ = 2.000 TL / 0.20 = 10.000 TL
- Brüt Kira Bedelinden Net Kira Bedeli Hesaplama
Brüt kira bedelini bulduktan sonra, net kira bedelini hesaplamak için brüt kira bedelinden stopaj miktarını çıkarırız.
Net Kira Bedeli=Brüt Kira Bedeli−Stopaj Miktarı
Örnek Hesaplama:
- Brüt Kira Bedeli: 10,000 TL
- Stopaj Miktarı: 2,000 TL
Net Kira Bedeli = 10.000TL – 2.000TL = 8.000TL
Eğer direkt olarak stopaj miktarını ve stopaj oranını biliyorsak, net kira bedelini şu formülle hesaplayabiliriz.
Kira Stopajı Nereye ve Ne Zaman Ödenir?
Kira stopajı, kiracı tarafından her ayın sonuna kadar bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilerek ödenir. Beyanname verme süresi, kira bedelinin ödendiği ayı takip eden ayın 23’üne kadar olup, ödeme süresi ise aynı ayın 26’sına kadardır.
2024 Yılı Kira Stopaj Oranları Kaçtır?
2024 yılı itibariyle geçerli olan kira stopaj oranları şu şekildedir:
- Ticari Gayrimenkul Kiralamaları: %20
- Konut Kiralamaları: Stopaj uygulanmaz.
Kira Stopajından Kimler Muaftır ?
A. Konut Kiralamaları
Türkiye’de konut kiralamalarında kira stopajı uygulanmaz. Bu nedenle, konut amaçlı kiraya verilen gayrimenkullerin sahipleri kira stopajı ödemekle yükümlü değildir.
B. Dar Mükellefiyete Tabi Kurumlar
Dar mükellefiyete tabi olan yabancı kurumlar, Türkiye’de sadece elde ettikleri gelir üzerinden vergi öderler. Bu kurumlar, kira stopajından muaf olabilirler, ancak bu durum vergi anlaşmaları ve yerel vergi mevzuatı kapsamında değerlendirilmelidir.
C. Kamu Kurum ve Kuruluşları
Bazı kamu kurum ve kuruluşları, kira stopajı ödemekle yükümlü olmayabilir. Bu muafiyetler, ilgili mevzuat ve düzenlemelerle belirlenir.
D. Vergiden Muaf Esnaf
Vergi Usul Kanunu’na göre, belirli şartları taşıyan ve vergiden muaf esnaf statüsünde olan kişiler kira stopajından muaf olabilir. Bu kişiler, esnaf muafiyet belgesi alarak kira stopajı ödemekten muaf tutulabilirler.
E. Kooperatifler
Kooperatifler, belirli şartlar altında kira stopajından muaf tutulabilir. Bu muafiyet, kooperatiflerin faaliyet alanları ve ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilir.
F. Diplomatik Misyonlar ve Konsolosluklar
Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı diplomatik misyonlar ve konsolosluklar, kira stopajından muaf olabilirler. Bu muafiyetler, diplomatik ilişkiler ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde sağlanır.
G. Geçici İstisnalar ve Teşvikler
Belli dönemlerde yürürlüğe konulan geçici istisna ve teşvikler kapsamında, bazı sektörler veya bölgeler için kira stopajı muafiyeti getirilebilir. Bu tür düzenlemeler genellikle ekonomik teşvik politikalarının bir parçası olarak uygulanır.
Kira Stopaj Miktarının Zamanında Yatırılmaması Halinde Cezalar
a. Gecikme Faizi
Stopaj vergi ödemelerinde yasal ödeme ve beyan gününün geciktirilmesi durumunda, ödenmemiş vergi tutarı üzerinden gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizi, her ay için farklı oranlar doğrultusunda hesaplanır ve verginin ödenmesi gereken tarihten itibaren tahakkuk eder. 2024 yılı itibariyle gecikme faizi oranı yıllık %2,5’tir.
Örnek Hesaplama:
- Ödenmesi gereken kira stopajı: 10,000 TL
- Gecikme süresi: 3 ay
- Gecikme faizi oranı: %2,5 (yıllık)
Gecikme Faizi = 10,000 TL * (0.025 / 12) * 3 = 62,50 TL
Toplam Ödenecek Tutar = 10,000 TL + 62,50 TL = 10,062,50 TL
b. Vergi Zıyaı ve Usulsüzlük Cezası
Vergi zıyaı, ödenmesi gereken vergi miktarının yasal süre zarfında tam ve eksiksiz ödenmemesi durumunda söz konusu olacaktır. Eğer ki vergi mükellefi, vergi oluşumuna neden olduğunu herhangi bir ihbar ve ihtara gerek olmaksızın kendi kendine fark edip beyan eder ve öderse, ceza oranında yarı yarıya düşüş gerçekleşecektir. Bunun yanı sıra vergi beyannamelerinin eksik ve zamanında verilmemesi halinde usulsüzlük cezası da uygulanacaktır. Her beyanname için ayrı ayrı hesap edilecek olan usulsüzlük cezası mükellefin somut durumuna göre farklılıklar gösterebilecektir.
Kira stopajı, ticari gayrimenkul kiralamalarında önemli bir vergi yükümlülüğüdür. Kiracılar, kira bedelini öderken stopaj kesintisi yaparak, bu tutarı vergi dairesine beyan ve ödeme yükümlülüğündedir. Bu makalede, kira stopajının ne olduğu, nasıl hesaplandığı, kim tarafından ödendiği ve 2024 yılı kira stopaj oranları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Kiracılar ve kiraya verenler, bu bilgileri dikkate alarak, stopaj yükümlülüklerini doğru bir şekilde yerine getirebilirler.
