Velayetin değiştirilmesi boşanma kapsamında değişen şartlara göre velayetin bırakıldığı kişinin değiştirilmesi kavramıdır. Bu bakımdan velayetin değiştirilmesi davası boşanma sonrasında çok sık karşılaşılan durumlardan olup, TMK md. 183 kapsamında velayetin değiştirilmesi kavramı düzenlenmiştir.
Bu yazımızda aşağıdaki başlıklardan bahsedeceğiz:
I-Velayet Nedir?
Velayet ergin olmayan çocuğun üzerindeki kanuni temsilcilik hakkıdır. TMK md 335 ‘‘ Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır.’’ diyerek bu hususu açıklamıştır.
II-Velayetin Değiştirilmesi Nedir?
Velayetin değiştirilmesi boşanma kapsamında çocuğun velayetinin bırakıldığı kişinin değişmesidir. TMK md 183 ‘‘ Ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, re’sen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.’’ diyerek velayetin değiştirilebilen bir kavram olduğunu ve unsurlarını belirtmiştir.
III- Velayetin Değiştirilmesi ve Kaldırılması Arasındaki Fark Nedir?
Velayetin kaldırılması kavramı velayetin değiştirilmesi kavramı ile karıştırılan bir kavramdır. Velayetin kaldırılması, velayetin değiştirilmesinden farklı ve daha ağır bir yaptırımdır. Bu bağlamda velayetin kaldırılması çocuğun velayetinin anne ve babadan alınarak çocuğa vasi atanması hususudur. Ancak velayetin değiştirilmesi kavramı çocuğun velayetinin bırakıldığı kişinin değişmesidir.
IV- Velayetin Değiştirilmesi ve İştirak Nafakası İstemi
Velayetin değiştirilmesi sonrası velayeti alan taraf birtakım sorumlulukları da üstlenmek durumundadır. Bu sorumluluklar kapsamında velayeti alan taraf çocuğun birçok ekonomik giderini de üstlenmektedir. Yani çocuğun ekonomik giderlerine katlanmak durumunda kalınacağından velayetin değiştirilmesi ile iştirak nafakası da talep edilebilecektir.
V- Uygulamada Velayetin Değiştirilmesi
A. Velayetin Bırakıldığı Tarafın Ölmesi
Çocuğun velayetinin bırakıldığı anne ya da babanın ölmesi durumunda velayetin değiştirilmesi gerekir. Eğer evlilik birliği içerisinde ölüm gerçekleştiyse velayet kendiliğinden sağ kalan tarafa geçiş yapar. Ancak boşanma sonra velayetin bırakıldığı tarafın ölmesi durumunda sağ kalan tarafın velayeti istemesi durumunda mahkemeye başvurarak velayetin değiştirilmesini talep etmelidir.
B. Boşanmada Kusurlu Taraf Velayetin Değiştirilmesini Talep Edebilir Mi?
Velayetin Değiştirilmesi kavramında en önemli olan husus çocuğun üstün yararıdır. Bu açıdan velayetin değiştirilmesi çocuğun yararına olacak ise velayetin bırakıldığı tarafın boşanmada kusurlu olup olmadığı önem arz etmez. Yani çocuğun menfaatine uygun olarak boşanmada kusurlu tarafa velayet verilebilir.
C. Ekonomik Durumu Kötü Olan Taraf Velayetin Değiştirilmesini Talep Edebilir Mi?
Velayetin değiştirilmesi hususunda dikkate alınması gereken husus çocuğun yüksek menfaatidir. Bu noktada tarafların ekonomik durumu çocuğun menfaati açısından önemli bir husus olsa da zorunluluk değildir. Dolayısıyla ekonomik durumu daha kötü olan taraf da çocuğun menfaatine daha uygun ise velayetin değiştirilmesini talep edebilir.
D. Velayet Bırakılan Tarafın Çocukla İlişki Kurmuyor Olması
Velayetin bırakıldığı tarafın çocukla ilişki kurma yükümlülüğü vardır. Velayetin bırakıldığı tarafın çocuğun menfaati için çocukla ilişki kurarak çocukla ilgilenme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu sebeple velayetin bırakıldığı tarafın çocukla ilişki kurmaması velayetin değiştirilmesi için yeterli bir nedendir.
E. Velayetin Bırakıldığı Tarafın Çocuğa Şiddet Uyguluyor Olması
Çocuğa şiddet uygulanıyor olması çocuğun gelişimini etkileyecek çok önemli bir husustur. Bu nedenle çocuğa şiddet uygulanıyor olması velayetin değiştirilmesi için yeterlidir.
F. Velayetin Bırakıldığı Tarafın Yer Değiştirmesi
Velayetin bırakıldığı tarafın çocuktan başka bir yerde yaşaması ya da sürekli olarak seyahat ediyor olması hususu daima velayetin değiştirilmesi için yeterli bir husus değildir. Bu noktada velayetin bırakıldığı tarafın yer değiştirmesinin çocuk üzerindeki etkilerine bakılıp, çocuğun menfaati gözetilerek vekaletin değiştirilmesi söz konusu olur.
G. Velayet Bırakılan Tarafın Yeniden Evlenmesi
Velayet bırakılan tarafın yeniden evlenmesi doğrudan bir şekilde velayetin değiştirilmesini gerektirmez. Velayetin değiştirilebilmesi için velayet bırakılan tarafın yeniden evlenmesinin çocuğun menfaatini etkiliyor olması gerekir.
Velayetin değiştirilmesi davaları titizlikle takip edilmesi gereken davalardır. Bir hak kaybına uğramamak adına uzman bir boşanma avukatı ile çalışmanız yararınıza olacaktır.
