Resmi belgede sahtecilik suçu, cezası ve nitelikli halleri bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır. Yazımızda kısaca, suçun cezası, hangi mahkemelerin baktığı, cezayı azaltıcı ve arttırıcı unsurlardan bahsedilecektir. Yine resmi belgenin tanımı da yazımızın konularındandır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Cezası
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 204 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre resmi belgede sahtecilik cezası;
- Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Sahtecilik suçları, resmi ve özel belge ayrımına dayandırılmış ve kamu güvenine karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir. TCK’nın 204 ila 206. maddelerinde resmi belgede sahtecilik, 207 ve 208. maddelerde özel belgede sahtecilik suçu düzenlenmiştir.
Resmi Belge
Peki resmi belge tanımı nedir? Resmi belge, bir kamu görevlisi tarafından, görevi gereği olarak düzenlenen yazıyı ifade etmektedir. Düzenlenen belge ile kamu görevlisinin ifa ettiği görev arasında bir irtibatın bulunması gerekmektedir. Yazının illa kâğıt üzerine yazılması gerekmez. Levha, metal, bez vb. maddeler üzerine de yazılı olması mümkündür. Bununla birlikte bir yazının belge olarak kabul edilebilmesi için,
- Yazılı olması
- Hukuki olarak bir hüküm ifade etmesi
- Düzenleyicisinin belirlenebilir olması, gerekmektedir.
Yazının belirli bir cisme ve taşınır bir şeye kaydedilmesi gerekli bulunduğundan, bilgisayar programları ve verileri belge olarak kabul edilmez. İşte resmi belgede sahtecilik suçunun konusu olan resmi belge tanımı yukarıdaki gibidir. Bu durum, TCK md.244/2’de özel olarak düzenlenmiştir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Unsurları
Resmi Belgede Sahtecilik suçunun oluşabilmesi için, sahtecilik eyleminin belirli bir nitelikte olması ve aldatıcı vasfa sahip olması gerekmektedir. Bu durum her somut olayda mahkeme tarafından takdir edilecek bir husustur. Sahte belge, aldatıcı ve hüküm ifade edici nitelikte değilse TCK md.205’de düzenlenen resmi belgeyi bozmak suçu oluşur.
TCK’nun 204/1. maddede düzenlenen suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Maddede sayılan eylemlerden bir tanesinin işlenmesi ile suç tamamlanmış olur. Bu seçimlik hareketler;
- Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek
- Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek
- Sahte resmi belgeyi kullanmak, şeklinde tanımlanır.
Görevli Mahkeme Hangisidir?
Resmi belgede sahtecilik suçuna hangi mahkeme bakar? Bu suçla ilgili görevli mahkeme hangisidir? Bu sorunun cevabı ise aşağıda açıklanmıştır.
Maddenin 1. fıkrasında düzenlenen suçun faili herkes olabilir. Göreviyle bağlantılı olmaksızın resmi belgede sahtecilik suçunu işleyen kamu görevlisi 1. fıkra kapsamında cezalandırılacaktır. Bu fıkra kapsamında açılacak ceza davalarında görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir.
Yine 1. fıkrada ayrı bir suç olarak düzenlenen eylemin faili ise ancak kamu görevlisi olabilir. Söz konusu belge, kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belge olmalıdır. Bu fıkra kapsamında açılacak davalarda ise görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemeleridir.
Kamu Görevlisinin Resmi Belgede Sahteciliği
Kimlerin kamu görevlisi sayılacağı hususu TCK md.6/1-c’de belirtilmektedir. Bununla birlikte mevzuatımızdaki bazı özel kanunlarda “kamu görevlisi sayılır” ya da “kamu görevlisi gibi cezalandırılır” şeklindeki düzenlemeler de suçun niteliğini belirlemede dikkate alınmalıdır (örnek olarak 399 sayılı KHK md.11/b).
Maddenin 3. fıkrası ise 1. ve 2. fıkranın nitelikli halini düzenlemektedir. Buna göre, sahtecilik yapılan belge, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge olması halinde (HMK md.204), 1. ve 2. fıkralara göre belirlenen ceza yarı oranında artırılacaktır.
Resmi Belge Sayılan Evraklarda Durum
Özel belgede sahtecilik suçunun konusunun, emre veya hamile yazılı kambiyo senedi (6102 SK md.670 vd.), emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname olması halinde, resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümler uygulanmaktadır. (md.210/1). Benzer şekilde, belgeyi düzenleyen tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ya da diğer sağlık mesleği mensubu ise ve düzenlenen belge,
- Kişiye haksız bir menfaat sağlamışsa ya da
- Kamunun ya da kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıyorsa, yine resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezaya hükmolunur (md.210/2)
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Cezayı Azaltıcı Nedenler
TCK md.211 hükmü cezayı azaltan bir neden olarak düzenlenmiştir. Buna göre, resmi belgede sahtecilik suçu,
- Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı için ya da
- Gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenirse, verilecek ceza yarı oranında indirilecektir.
TCK md.212 içtima kuralını düzenlemektedir. Bu hükme göre, sahte resmi belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan ayrı ayrı cezaya hükmolunacaktır.
Sonuç
Bu yazımızda resmi belgede sahtecilik suçunun cezası, unsurları ve tüm detayları ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Unutmamalıdır ki; Ceza soruşturmasına konu bir suçun mağduru veya faili olmak her insanın hayatı boyunca karşılaşabileceği ve ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Bir hak kaybına uğramamak ya da telafisi imkansız bir durumla karşılaşmadan önce konunun uzmanı avukat ile yolunuza devam etmek önemlidir. Ofisimiz ceza yargılamalarında uzman ağır ceza avukatı ile çalışmaktadır.
Ceza hukukuna ilişkin geniş bilgi almak ve avukatımıza ulaşmak için ağır ceza avukatı başlıklı sayfamızı da inceleyebilirsiniz.